Fusie Stadsherstel - AMF

Tot veler verrassing verschenen op 26 juli 1999 de heren Mr. W. Eggenkamp en ir. M. de Boer samen op het TV-scherm om aan te kondigen dat de Amsterdamse Maatschappij tot Stadsherstel N.V. en N.V. Amsterdams Monumenten Fonds gaan fuseren tot Stadsherstel Amsterdam NV.

De huizen op de hoek Keizersgracht / Westermarkt, waarvan de sloop aanleiding was voor de oprichting van de Vereniging Hendrick de Keyser (1918)

Het is een bericht dat ons als Vrienden van de Binnenstad van harte verheugt. Rechtspersonen voor de instandhouding van onroerende zaken die op grond van niet-zakelijke overwegingen van algemeen belang zijn, beginnen altijd als reddingsacties tegen acute bedreigingen. Het plan om het Naardermeer te dempen met Amsterdams stadsvuil, was de aanleiding voor het ontstaan van de Vereniging tot behoud van Natuurmonumenten, het Genootschap Amstelodamum kwam voort uit de strijd tegen de dreigende demping van de Reguliersgracht, de Vereniging Hendrick de Keyser ontstond uit ergernis over de afbraak van een door de grote bouwmeester ontworpen hoekcomplex Keizersgracht-Westermarkt. De Amsterdamse Mij. tot Stadsherstel N.V. was in 1956 het antwoord uit de in het stadsschoon geïnteresseerde burgerij op de toestand van verval waarin duizenden woonhuismonumenten verkeerden, en op de heersende opvatting dat de woonfunctie van de binnenstad verder moest afbrokkelen ten behoeve van cityvorming en verkeersdoorbraken. Het Amsterdams Monumenten Fonds AMF, begonnen als stichting, daarna voorgezet als N.V., ontstond als actie voor het behoud van twee door slopingsplannen bedreigde neogotische kerken, de Vondelkerk en de Posthoorn, en ontwikkelde zich verder tot een reddingstoevlucht voor grote gebouwen met weinig of geen woonfunctie.

Op buitenstaanders maakt die hoeveelheid rechtspersonen,stichtingen, verenigingen en vennootschappen, soms de indruk van een versnippering van krachten. Het tegendeel is waar. Elk van die initiatieven is gericht op een bepaald duidelijk omschreven doel, wekt daarvoor belangstelling en werft bijdragen. Op de pioniersfase, die veel belangeloze inzet van de bestuurders vergt, volgt de consolidatie, en dan komt het op de toekomst gerichte beheer. Dat is een heel ander soort werk dan het op gang brengen van een restauratie, en die situatie legt de vraag op de bestuurstafels: hoe gaan we verder? De als reddingsoperatie opgezette stichtingen Het West-Indisch Huis en de Pinto hebben die vraag beantwoord door de dankzij hun inspanning herstelde grote gebouwen in eigendom over te dragen aan AMF. Beide stichtingen zijn sindsdien aandeelhouder in de N.V. AMF, maar bestaan nog als zelfstandige rechtspersonen. Fusie tussen de stichtingen is ook mogelijk; in dit geval gaat de ene stichting, de "verdwijnende" op in de andere, de "verkrijgende" stichting. Het is een ingewikkelde procedure die veel notarieel precisiewerk vergt, maar het voordeel is dat er geen koop en verkoop plaats vindt, wat bij instellingen die niet het woord "monumentenzorg" in hun statuten hebben, overdrachtsbelasting meebrengt. Zo is de stichting Bethanienklooster, die na de voltooiing van de restauratie geen eigen taak meer had, opgegaan in Jan Pietersz Huis II, die al het beheer voerde over de woningen voor muziekstudenten in het gebouw.

Bij naamloze vennootschappen gaat fusie door middel van uitruilen van aandelen, in dit geval in de verhouding van 1 op 1. De aandeelhouders van AMF - waaronder de stichtingen de Pinto en Het West-Indisch Huis - worden aandeelhouders Stadsherstel. Aandeelhouders met een belang van 5% of meer zijn de grote banken, de pensioenfondsen en de gemeente. Als de operatie achter de rug is, bedraagt het aandelenkapitaal 105 miljoen. Het restauratieprogramma voor de komende jaren bevat De Duif, de Werf Kromhout, de Schellingwouderkerk, de Paardentramremise en een groot aantal woonhuismonumenten. Minstens zo belangrijk als de verruiming van de financiële armslag is dat de vakkennis en het enthousiasme in beide organisaties worden gebundeld en elkaar gaan aanvullen.

(Uit: Binnenstad 178, okt. 1999.
Dit artikel is tevens verschenen in: Een veldboeket met distels, Amsterdam 2000.)