Binnengasthuisterrein, gebouw 3

Het verhaal over dit karakteristieke Amsterdamse School-gebouw, dat in ons vorige nummer stond, is nog niet uit. De Universiteit had in haar archief nog een uit 1981 daterende sloopvergunning voor een groot deel van de oude ziekenhuisbebouwing, in verband met een allang verlaten plan om daar een grootschalig nieuw complex neer te zetten.

In 1990 trokken Burgemeester en Wethouders de sloopvergunning in. Daartegen kwam de Universiteit in beroep en de Commissie voor de beroeps-, bezwaar- en verzoekschriften kwam tot de conclusie dat die intrekking formeel onjuist was. Nu maakt de Universiteit daarvan gebruik om van gebouw 3 het achterste deel te slopen. Op 18 februari vond hierover een openbare zitting plaats van de raadscommissie voor binnenstadszaken. De Universiteit kwam met een zware delegatie en indrukwekkende maquettes over het nieuwbouwplan, en daar had de commissie in meerderheid wel oren naar. Onze vereniging kwam echter met de mededeling dat dezerzijds een verzoek was gericht aan minister d'Ancona om de gehele randbebouwing langs de Grimburgwal, bekend als de gebouwen 1, 2 en 3, op de lijst van beschermde monumenten te plaatsen.

Die brief was drie dagen vóór de vergadering verzonden, aan de afdeling monumentenregistratie van de Rijksdienst. Daar had men nog wat nadere informatie nodig, onder meer recente foto's en die moesten eerst nog worden gemaakt. Met het oog op de sloopdreiging vroegen wij de aanvraag al vast in behandeling te nemen. Op 28 februari werden de aanvullende gegevens gestuurd. De Rijksdienst maakte echter geen haast, en wachtte. Op 4 maart begon een aannemer met grof geweld het gebouw te slopen. Toen dat karwei eenmaal goed op gang was, op 8 maart, verzond de Rijksdienst aan het gemeentebestuur de adviesaanvrage, waarmee volgens de Wet de z.g. voorbescherming van kracht wordt. In de adviesaanvrage wordt echter het achterste deel van gebouw 3, bekend als de kinderkliniek, van de voorbescherming uitgesloten "aangezien gebleken is dat feitelijke sloopwerkzaamheden zijn aangevangen".

Ziedaar een variant op het oordeel van Salomo, het omstreden object wordt wèl in tweeën gehakt, ieder de helft, en een gebouw waarvan de architectuur-historische betekenis door alle deskundigen wordt erkend is verminkt. Was dat nodig? Nee, voor de diensten van de Universiteit die in het bouwplan van architect Theo Bosch - waarvoor nog geen bouwvergunning is gegeven - ondergebracht zouden moeten worden, bood de gesloopte kinderkliniek meer dan voldoende ruimte. Had de sloop voorkomen kunnen worden? Zonder moeite, indien de Rijksdienst alert had ingegrepen.

G.B.

(Uit: Binnenstad 126, april 1991)