Torensluis

Zienswijze

Aan Burgemeester en wethouders
p/a de Dienst Binnenstad
Amstel 1
1011 PN Amsterdam

Betreft: bouwaanvraag 01-00-069 en monumentenaanvraag 03-00-0247 van 29 augustus 2000, ter inzage gelegd van 7-9 tot 20-9 2000

Hooggeacht college,

De aanvragen bouwvergunning en monumentenvergunning voor het maken van een 'horecagelegenheid' in de oosttunnel van de Torensluis geven ons aanleiding om voor de volgende bedenkingen uw aandacht te vragen.

Gezicht op de Janroodenpoortstoren uit de Atlas van Fouquet

Op zichzelf dient het voornemen om een zo belangrijk fragment van de middeleeuwse stadsverdediging als de voet van de Jan Roodenpoortstoren publiek toegankelijk te maken, positief te worden ontvangen. Een horecafunctie ligt daarbij voor de hand. Dat was ook de beoogde bestemming van het project - 1974 om de restauratie van de Torensluis te voltooien met de reconstructie van de in 1829 gesloopte bovenbouw van de toren. Het betrof een gemeentelijk project, onder voorzitterschap van de wethouder PW, voorbereid door een commissie waarvan de hoofdambtenaren van alle betrokken diensten deel uitmaakten. Medewerking was toegezegd door de vijf grote banken, door Heineken en door Stadsherstel. De rijkscommissie voor de monumentenzorg had reeds in 1961 de herbouw van de toren als architectuurhistorisch verantwoord en stedenbouwkundig van grote waarde gekwalificeerd. De hele geschiedenis is nauwkeurig geboekstaafd door oud-wethouder mr. G. van 't Hull in het jaarboek 1997 van het Genootschap Amstelodamum. Van dat artikel is een kopie bijgevoegd. [Zie ook: Zichtlijnen over het water.]
Dat de herbouw op het laatste moment toch afsprong wijt Van 't Hull in de eerste plaats aan de tegenwerking van burgemeester Samkalden, die bang bleek te zijn voor het puriteinse vooroordeel dat reconstructies als 'vervalsingen' moeten gelden. Dat benepen vooroordeel is bij de behandeling van de architectonische waarderingskaart voor het beschermde stadsgezicht terecht door de motie Boerlage c.s. uit de gemeentelijke beleidsoverwegingen geschrapt.

Torensluis vandaag met het beeld van Multatuli.

Een horecafunctie op de Torensluis zou naar onze mening alleen voldoende allure kunnen krijgen door de herbouw van de toren, waarbij de ruimten in de middeleeuwse torenvoet door hun geringe afmetingen slechts een beperkte publieksfunctie verdragen. Het ter inzage gelegde bouwplan voorziet in een letterlijk 'fundamentele' aantasting van het zware 15de eeuwse metselwerk, waardoor die beperkte ruimten weliswaar onderling verbonden worden maar nauwelijks vergroot. Onvermijdelijk zal dit leiden tot een veel te zware gebruiksdruk op die beperkte ruimten, hetgeen aantasting van de cultuurhistorische kwaliteit van het bestaande werk tot gevolg moet hebben. Op grond van deze overwegingen maakt ons bestuur bezwaar tegen de ingediende aanvraag bouwvergunning, alsmede tegen de daarmee samenhangende aanvraag monumentenvergunning.
Wij voegen hieraan het volgende toe. Het initiatief om de restauratie van de Torensluis af te ronden door de herbouw van de toren was oorspronkelijk afkomstig van de directie van de Dienst Publieke Werken. De tweede opzet in 1972-'74 vond algemene instemming, niet alleen bij het ambtelijk apparaat maar ook in brede kring van de in het historische stadsbeeld geïnteresseerde burgers. Zelden heeft een plan van de machtige Dienst PW zoveel waardering ontmoet. De gedachte is na de tegenslag in 1974 niet weggeëbd, integendeel, zij duikt telkens weer op in de publiciteit. De omstandigheden van financiële en bestuurlijke aard zijn thans aanzienlijk gunstiger dan in 1961 en in 1974. Het is ons bekend dat wederom een architectenbureau werkt aan een herbouwplan op grond van de nu volledige bouwhistorische documentatie. Verlening van de thans gevraagde bouw- en monumentenvergunning zou het historische monument op onverantwoorde wijze aantasten, onvoldoende ruimte bieden voor de bedoelde horecafunctie en de realiseringsmogelijkheden bemoeilijken van een in voorbereiding zijnd herbouwplan dat in elk opzicht betere perspectieven biedt.

Met de meeste hoogachting,
Vereniging Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad,

W. Schoonenberg, voorzitter
G. Brinkgreve, secretaris

Amsterdam, 13 september 2000