Beleidskader Monumenten vervangt Programma van Eisen Monumenten

Bij de beoordeling van bouwplannen voor monumenten gold als leidraad, naast de welstandsnota De Schoonheid van Amsterdam, het Programma van Eisen Kwaliteit Monumenten (PvEM). In de afgelopen jaren heeft de VVAB in tal van zienswijzen en bezwaarprocedures een beroep gedaan op dit belangrijke stuk, dat systematisch alle extra eisen opsomt waar een bouwplan voor een monument aan dient te voldoen. Een nieuw Beleidskader Monumenten vervangt het oude Programma van Eisen Monumenten.

Er bestond echter onduidelijkheid over de status van dit document. Zo gaf de gemeente in de rechtszaak over Hotel Toren aan, dat het PvEM slechts richtlijnen bevatte; de bepalingen zouden niet meer behelzen dan na te streven doelen, waar indieners van bouwplannen zich niet altijd aan hoefden te houden.
Maar in een andere zaak, voor het behoud van een belangrijke historische kelder, gaf de jurist van de gemeente juist ondubbelzinnig aan dat het PvEM een beleidsstuk betrof, en dat daar alleen in geval van een goed gemotiveerde belangenafweging van afgeweken mocht worden. Om zich uit deze situatie te redden, kon de gemeente uiteindelijk niets anders dan volhouden dat sommige regels als richtlijnen en andere als beleidsregels opgevat moesten worden. Kortom, sommige regels in het PvEM hadden een meer bindend karakter dan andere, met alle onduidelijkheid en rechtsonzekerheid van dien.

Aan deze situatie komt nu een eind met het nieuwe Beleidskader Monumenten. De VVAB heeft de gemeente nog eens expliciet gevraagd of de hierin gegeven bepalingen als beleidsregels gelden. Dit blijkt het geval te zijn. Voor een groot deel bevat het Beleidskader dezelfde regels als het PvEM, maar op een aantal punten bleek het toch wat minder ferm als het PvEM. In een zienswijze heeft de VVAB de gemeente daarop gewezen, wat in een aantal gevallen tot aanpassingen heeft geleid.
Wanneer er monumentale waarden in het geding zijn, vermeldt het Beleidskader nu bijvoorbeeld expliciet dat er vrijstelling verleend moet worden voor de eisen van het Bouwbesluit en dat, in de gevallen waarin dat niet mogelijk is, gezocht moet worden naar alternatieven waarbij de monumentale waarden zoveel mogelijk behouden blijven.

Helaas kreeg de VVAB niet op alle punten haar zin. Zo zou de Vereniging graag zien dat historische kelders of souterrains bij funderingsherstel niet uitgediept worden. De gemeente wil eigenaars echter de mogelijkheid bieden om de gebruikswaarde van de kelders te verhogen. Historische kelders met beperkte stahoogte maken dan plaats voor veel diepere betonnen bakken. In de praktijk is dit bijna een stimulans om historische kelders uit te diepen. Zelfs als vervanging van een oude kelder onvermijdelijk blijkt, zou de VVAB liever zien dat de oude vorm gehandhaafd blijft.
In het algemeen pleit de VVAB voor een minder rigoureus verplicht funderingsherstel: door meer oog te hebben voor de 'zettingshistorie' van een pand zouden forse ingrepen in veel gevallen achterwege kunnen blijven.

Meer lezen:
[Beantwoording] (PDF-bestand, 26 oktober 2016)
[Zienswijze] (PDF-bestand, 4 december 2015)

Meer hierover is ook te lezen in het gesprek met restauratieconstructeur ir. Ernst de Beaufort (Binnenstad 278).

(GV, 30/11/2016)