Luifels Centraal Station

ProRail moet elke maand 20.000 euro dwangsom betalen

ProRail moet vanaf 1 januari 2028 elke maand een dwangsom van 20.000 euro betalen wanneer de verwijderde rijtuigkappen en luifel van het Centraal Station niet zijn teruggeplaatst. Aldus besloot de Omgevingsdienst namens de gemeente Amsterdam inzake het handhavingsverzoek van de VVAB.

De VVAB had in november 2024 een handhavingsverzoek gestuurd naar de gemeente Amsterdam omdat de 'tijdelijk' verwijderde luifels van het Centraal Station na 20 jaar nog steeds niet waren teruggeplaatst - ondanks expliciete belofte aan de VVAB dat dat zou gebeuren. Na zoveel jaar heeft de verwijdering een permanent karakter gekregen. Dat is in strijd met de wet want voor de verwijdering en verandering van het aanzien van het monument was immers geen vergunning verleend.

Op de ontwerptekening van architect Cuypers is duidelijk te zien dat de luifels van de hoofdentree en daarnaast een belangrijk onderdeel vormen van het ontwerp van de gevel. Ze nodigen de reizigers uit, wijzen in de richting van de ingangen en vormen een overgang tussen het station en de openbare ruimte van het plein voor het station. Ze zijn zeer beeldbepalend voor het aangezicht van het station.

De luifels werden in 2002 'tijdelijk' weggehaald vanwege de bouw van het metrostation van de Noord/Zuidlijn. De VVAB heeft meerdere keren aangedrongen op terugplaatsing en constateert nu dat - ondanks beloften de luifels terug te plaatsen - dit nog steeds niet is gebeurd. Na zoveel jaar (bijna een kwart eeuw!) kan niet meer van een tijdelijke verwijdering worden gesproken. In de huidige feitelijk permanent geworden toestand is de luifel van de hoofdentree verdwenen, evenals grotendeels de rijtuigkappen aan weerszijden van de hoofdentree ter plaatse van de metro-ingangen. De plint, met name van de hoofdentree, is er niet bepaald fraaier op geworden. Er is dus schade toegebracht aan het beschermde rijksmonument.

Niets staat volgens de VVAB de terugkeer van het monumentale aangezicht van het Centraal Station in de weg. Pro-Rail beloofde de luifels terug te plaatsen, ook na herhaald verzoek van de VVAB. In 2022 werd opnieuw beloofd dat de luifels zouden terugkeren. Deze belofte is echter nog steeds niet nagekomen. Daarom heeft de VVAB handhaving gevraagd. De Omgevingsdienst constateerde dat er inderdaad een overtreding is begaan door ProRail. De rijtuigkappen en luifel hadden allang teruggeplaatst moeten worden. Het bedrijf krijgt nu dus 2,5 jaar de tijd om de luifels terug te vinden of anders te reconstrueren en terug te plaatsen om het geschonden aanzien van het rijksmonument te herstellen.

Pikant detail: een maand na het handhavingsverzoek van de VVAB diende ProRail een conceptaanvraag in voor een vergunning voor het terugplaatsen van de luifels.

[Besluit op handhavingsverzoek] (10 juni 2025) (PDF-bestand)
[Handhavingsverzoek] (19 november 2024) (PDF-bestand)

Eerder berichten:
[Centraal Station krijgt oude allure terug] (november 2022)
[Herstel luifels gevraagd] (november 2014)

(Uit: Binnenstad 316/317, voorjaar 2025)

(WS, 10/6/2025)