Deelraad Centrum kiest historische lantaarn

De huidige Amsterdamse "grachtenlantaarn" is op korte termijn aan vervanging toe. Het College van B&W heeft ingestemd met een plan voor de straatverlichting in de binnenstad. De bewoners krijgen rond de zomer de mogelijkheid tot inspraak.

De belangrijkste voorstellen van het College zijn:

• De nieuwe stadsdeelraad voor het Centrum wordt een keuze voorgelegd uit twee historische modellen: de kroonlantaarn uit 1883 en de Ritterlantaarn uit 1898. Beide lantaarns zijn aan te passen aan de huidige normen van lichttechniek en milieurendement.
• In beide gevallen wordt gebruikt gemaakt van de bestaande gietijzeren lichtmasten uit 1883, maar op een beperkt aantal locaties (bruggen, smalle grachten en straten) wordt het 'kleine model' 1883 toegepast. In stegen wordt gebruik gemaakt van wandarmaturen.
• De lichtkleur wordt 'warmwit'. Dat geeft een betere kleurherkenning en zichtbaarheid en daarmee ook meer sociale veiligheid op straat.

Het Amsterdams Kroonlantaarn Comité is blij met dit besluit en verwacht dat de bewoners en de deelraad zich duidelijk zullen uitspreken voor de kroonlantaarn. De argumenten van het Comité zijn helder: de kroonlantaarn is de authentiek- Amsterdamse lantaarn die speciaal is ontworpen voor de nog bestaande lantaarnpaal model 1883. Paal en lantaarn vormen één ontwerp. Bovendien is de kroonlantaarn vanwege het keizerskroontje het echte Amsterdamse lantaarnmodel. Elke historische binnenstad heeft zijn eigen model historische lantaarn. Voor Amsterdam is dat de kroonlantaarn. De Ritter-lantaarn daarentegen is noch specifiek ontworpen voor deze lantaarnpaal noch specifiek Amsterdams. Deze lantaarn komt in heel Nederland voor. Een keuze voor de kroonlantaarn ligt dus voor de hand. Het Comité voelt zich ook gesterkt door het advies van de Amsterdamse Raad voor de Monumentenzorg (ARM). Dit adviesorgaan liet eerder al weten voor de kroonlantaarn te kiezen, "op de hoofdgrachten en op de grachten van de middeleeuwse en 17de-eeuwse stad".
Toch vindt het Comité dat er ook een rol is weggelegd voor de Ritter-lantaarn. Niet voor het op de Prinsengracht uitgeprobeerde prototype zonder ornamenten – het zgn. jampotje –, maar voor de rijk geornamenteerde versie uit 1898. Het jampotje is wat sommigen 'terughoudend straatmeubilair' noemen, een goed bruikbaar concept voor nieuw straatmeubilair maar een slecht restauratieprincipe. De Ritter-lantaarn uit 1898 past goed naast de kroonlantaarn in de binnenstad, bijvoorbeeld op de historische wandarmatuur en in smalle straten op de kleine paal. Op de bruggen zou de kleine paal echter met de kroonlantaarn moeten worden uitgevoerd, zodat op de grachten slechts één lantaarntype wordt toegepast. Dat was ook het geval in 1883. Het is wel aan te bevelen de kroonlantaarn op bijzondere locaties polychroom uit te voeren – het kroontje in kleur, zoals op de Wester- en Herenmarkt – , terwijl het standaardtype monochroom is. Nu komt het erop aan dat de bewoners zich uitspreken, naar hun deelraadsleden toe en op de komende inspraakavond.

Walther Schoonenberg

(WS, 22/3/2002)