Huis met de Hoofden in de uitverkoop

De vereniging heeft geprotesteerd tegen de verkoop van het monumentale 17de-eeuwse Huis met de Hoofden, de vestiging van het Bureau Monumenten & Archeologie (BMA), aan de Keizersgracht. Eerder had het College van B & W besloten BMA tegen de eigen zin te verhuizen naar een bovenverdieping van het gebouw De Bazel, dat momenteel verbouwd wordt ten behoeve van het Gemeentearchief.

Op 21 juli 2005 publiceerde Het Parool de volgende ingezonden brief van Walther Schoonenberg, voorzitter van de VVAB.

"Het College van B & W heeft besloten het Huis met de Hoofden te verkopen, voor het relatief lage bedrag van 2,1 miljoen euro (het Parool van vorige week woensdag). Als gevolg daarvan moet het Bureau Monumentenzorg op kamers in het nieuwe Gemeentearchief in de Vijzelstraat.
Het Huis met de Hoofden is misschien wel het belangrijkste 17e-eeuwse monument aan de Keizersgracht en werd ontworpen door stadsbouwmeester Hendrick de Keyser. Het onhandig grote gebouw leed een kwijnend bestaan, o.a. als bonthandel, maar kwam in 1983 in veilige handen van de gemeente.
Dat was een zegen voor het gebouw. De aanbouwtjes in de keurtuin werden gesloopt, de tuin werd in oude staat hersteld en de achtergevels werden gerestaureerd. Een monumentale marmeren schouw uit de stijlkamerverzameling van het Stedelijk Museum, oorspronkelijk afkomstig uit dit gebouw, werd in de grote zaal teruggeplaatst - het pand heeft een zeer waardevol interieur.
De gemeentelijke bestemming betekende niet alleen dat er in het gebouw getrouwd kon worden - dat is de stad al ontnomen. Het gebouw is nu nog openbaar toegankelijk, voor Amsterdammers en toeristen.
Is er een betere bestemming voor dit gebouw te bedenken dat de huidige? Nu moeten we nog maar zien wat er met het gebouw gaat gebeuren. Welke indruk over de gemeentelijke monumentenzorg in de belangrijkste monumentenstad van Nederland moet dit bij het publiek wekken? Met veel inspanning bevochten resultaten kunnen gemakkelijk uit handen worden geslagen in een stad die alleen maar trots is op haar monumenten als ze geld opleveren.
De gemeente Amsterdam moet zich diep schamen voor deze uitverkoop van openbaar kunstbezit."

Het Parool had op 20 mei 2005 ook al de volgende ingezonden brief van Walther Schoonenberg gepubliceerd.

"Het College van B & W wil het Bureau Monumenten & Archeologie (BMA) laten verhuizen naar een bovenverdieping van het gebouw De Bazel in de Vijzelstraat, de toekomstige vestiging van het Gemeentearchief. Het argument is dat de samenvoeging goed zou zijn voor beide instellingen.
Het is niet de eerste keer dat wordt voorgesteld Monumentenzorg bij het Gemeentearchief onder te brengen. Toen ging het om het archief aan de Amsteldijk. De gemeenteraad maakte indertijd terecht bezwaar, omdat, zo luidde het argument, Monumentenzorg in de binnenstad thuishoort. Maar niet elke willekeurige locatie in de binnenstad komt in aanmerking. De huisvesting van het monumentenbureau is van belang voor de uitstraling van de monumentenzorg in de belangrijkste monumentenstad van Nederland. Het moet niet alleen een belangrijk monumentaal gebouw zijn, maar ook een beeldmerk voor de hoofdstedelijke monumentenzorg zijn.
Aan die eisen voldoet een bovenverdieping van het gebouw van De Bazel niet. Dat gebouw is weliswaar een rijksmonument in de binnenstad, maar ook een voorbeeld van schaalvergroting. Ook de stedenbouwkundige situatie is aanmerkelijk minder fraai. Intuïtief voelt de doorsnee Amsterdammer aan dat er een verband bestaat tussen de Vijzelstraat en de Wibaut- as. Hier is grote schade toegebracht aan de zeventiende-eeuwse binnenstad. Niet bepaald de aangewezen plek om Monumentenzorg te huisvesten.
De huidige vestiging, het Huis met de Hoofden aan de Keizersgracht, is echt de best passende vestiging die je kunt bedenken, in het gaafste deel van de historische binnenstad. Het is een monumentaal gebouw, een symbool van de culturele identiteit van Amsterdam.
Is er dan geen sprake van 'synergie' tussen Gemeentearchief en BMA, zoals wordt beweerd? Dat is nauwelijks het geval. De belangrijkste taak van het Bureau is het al dan niet verlenen van monumentenvergunningen. Voor BMA is het raadplegen van het archief bijzaak en bovendien gebeurt dat tegenwoordig vooral digitaal. Bovendien is het bureau heel anders in de stad gepositioneerd dan het archief: Monumentenzorg heeft een rol te spelen in de veranderingsprocessen in de stad. Het bureau hoort niet thuis in een archief, omdat het een taak heeft in het heden, niet in het verleden.
Kortom, het Huis met de Hoofden is veel representatiever voor de ambtelijke taak van het bureau. De monumenteneigenaren weten de weg naar het Bureau te vinden. Het is een begrip geworden. Dat te grabbel gooien omdat met de verkoop van het Huis met de Hoofden geld te verdienen valt, is Amsterdam onwaardig."

Meer lezen:
[Verzet tegen bezuinigingen op Monumentenzorg]
[Achtergevels Huis met de Hoofden] (De Lamp 86, juli 1984)

(WS, 21/7/2005)