Plaatsing kroonlantaarns in de binnenstad begonnen

Eindelijk is het dan zover! Op de Keizersgracht, in het rak tussen de Herenstraat en de Leliegracht, zijn de eerste nieuwe kroonlantaarns geplaatst op de oude gietijzeren palen die gehandhaafd blijven. De kroonlantaarn met het keizerskroontje is de oorspronkelijke bekroning van deze antieke lantaarnpalen model 1883. Op 6 november werden de nieuwe kroonlantaarns feestelijk onthuld door wethouder Herrema.

Wat die gebeurtenis extra feestelijk maakt, is dat het dit jaar precies tien jaar geleden is dat de actie voor de terugkeer van de kroonlantaarn in Amsterdam begon, een strijd die werd gesteund door bekende Amsterdammers als Hedy d'Ancona, Jos Brink, Geurt Brinkgreve, Theodor Holman, Jeroen Krabbé en Geert Mak.

Een korte terugblik. In 1998 maakte Walther Schoonenberg een website over de kroonlantaarn en riep hij de Amsterdammers op de authentiek-Amsterdamse lantaarn in het stadsbeeld terug te brengen. Al in 1999 pakte wethouder Guusje ter Horst dat initiatief op door kroonlantaarns te plaatsen op de opnieuw ingerichte Westermarkt. Toen bleek dat het daarbij zou blijven, werd in 2000 door de Vereniging Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad en de Stichting Heijmeijer van Heemstede het Amsterdams Kroonlantaarn Comité opgericht, gesteund door een grote groep bekende Amsterdammers. Met tomeloze energie voerde Dorothy Heijmeijer van Heemstede actie voor de kroonlantaarn. Er werd o.a. een boottocht door de grachten georganiseerd waar een originele oude kroonlantaarn werd meegevoerd. De eerste wethouder monumenten van het nieuwe stadsdeel Centrum, Guido Frankfurther, ging er zich sterk voor maken. Op 23 september 2002 vond een druk bezochte inspraakavond plaats waar honderden Amsterdammers hun steun betuigden aan het initiatief om de kroonlantaarn in Amsterdam terug te brengen.

In 2006 nam de deelraad een historische beslissing: alle grachtenlantaarns in de binnenstad zouden worden vervangen. De historische gietijzeren lantaarnpalen uit 1883 blijven bestaan, maar de goedkope plastic armaturen uit de jaren zeventig daarbovenop worden vervangen door replica's van negentiende-eeuwse lantaarns: de kroonlantaarn die in 1883 gelijktijdig met de lantaarnpalen werd geïntroduceerd en de Ritterlantaarn die sinds 1898 voorkomt. De lichttechniek zal worden aangepast aan de eisen van de tijd. Dat betekent energiezuiniger én witter licht. Het heeft even geduurd, maar deze zomer werd eindelijk de Europese openbare aanbesteding afgerond.

In totaal zullen er ca. 1750 kroonlantaarns en ca. 2450 Ritterlantaarns worden geplaatst. De kroonlantaarns komen op de belangrijkste grachten in de Amsterdamse binnenstad: de vier hoofdgrachten Singel, Herengracht, Keizersgracht en Prinsengracht, de Amstel en de radiaalgrachten Brouwersgracht, Leliegracht, Leidsegracht, Spiegelgracht en Reguliersgracht, maar ook op de Kloveniersburgwal, Geldersekade en Oudezijds Voor- en Achterburgwal. Op de overige grachten en in straten wordt een vernieuwde Ritterlantaarn geplaatst. Het gaat vier jaar duren voordat alle grachtenlantaarns zijn vernieuwd. Het stadsgezicht zal dan aanzienlijk zijn verbeterd, niet alleen door het herstelde beeld van de kroonlantaarn die ook op veel foto's van Jacob Olie is te zien, maar ook door het witte licht.

(WS, 1/11/2008)