Volledig vrijgeven van zonnepanelen geen goed idee

In de Uitvoeringsagenda Duurzaam Erfgoed 2024-2025 spreekt het gemeentebestuur de wens uit het mogelijk te maken alle daken in de beschermde stadsgezichten van zonnepanelen te voorzien. In de raadscommissie Woningbouw en Volkshuisvesting op 4 september 2024 sprak de VVAB in om te voorkomen dat er geen vergunning meer nodig zal zijn om in de Amsterdamse binnenstad zonnepanelen te plaatsen.

Kaartje van de dakeninventarisatie zonnepanelen en erfgoed

Al eerder - in Het Parool van 20 augustus 2024 - had de vereniging haar zorgen geuit over de voorgenomen versoepeling van de regels op dit vlak. Tot nu toe zijn zonnepanelen alleen toegestaan in beschermde stads- en dorpsgezichten als ze niet zichtbaar zijn vanaf de openbare weg. Alle daken daarvoor open stellen is volgens de erfgoedorganisaties geen goed idee. Het is ook nog maar de vraag of de gemeente haar plannen kan realiseren, want deze worden gedwarsboomd door (inter)nationale wet- en regelgeving.

Zo verplicht het Verdrag van Granada (uit 1985) onder meer tot het nemen van maatregelen om de kwaliteit van de openbare ruimte rond beschermde monumenten en in beschermde stads- en dorpsgezichten te verbeteren. De gemeente lijkt dit nu zo uit te willen liggen dat er in plaats van het huidige vergunningstelsel ook bepaalde regels in het Omgevingsplan of het Beleidskader kunnen worden vastgelegd, waarmee bijvoorbeeld de kleur en maximale afmetingen van panelen worden bepaald. Het is echter de vraag of men hiermee kan beantwoorden aan het beoogde doel van het verdragsartikel: 'verbetering van de omgeving'. (1)

Bescherming van de 'Outstanding Universal Value' van het Werelderfgoed is bovendien een verplichting die voortvloeit uit de status van de binnenstad als UNESCO-Werelderfgoed. In het onlangs vastgestelde Managementplan, dat de gemeente aan de Werelderfgoedcomité in Parijs heeft gestuurd, gaf zij nog aan dat het plaatsen van zonnepanelen in de binnenstad risico's met zich mee brengt voor het Werelderfgoed. (2)

Daarnaast zal het naar verwachting toch verplicht blijven om een omgevingsvergunning aan te vragen voor het plaatsen van zonnepanelen op (rijks)monumenten. Het Verdrag van Granada geeft op dit punt onder meer aan dat er passende 'supervisie- and autorisatieprocedures' moeten worden ingesteld om te voorkomen dat monumenten worden ontsierd, vernield of afgebroken (art. 4.1 en 4.2), en dit impliceert toch een vergunningsstelsel. De landelijke wetgever voorziet daarin. (3)

Let wel: de VVAB is niet tegen zonnepanelen. Ook binnen de beschermde stadsgezichten zijn er veel daken die zich hiervoor lenen. Gesloten bouwblokken hebben bijvoorbeeld altijd een voor- en (niet vanaf de straat zichtbare) achterzijde. Het aanbrengen van zonnepanelen in het volle zicht doet echter ernstig afbreuk aan de beschermde stadsgezichten. Toetsing voor wat wel en niet kan blijft dus nodig. Binnen de huidige gegeven mogelijkheden is bovendien nog genoeg te doen - zie het kaartje op de gemeentelijke website (4). Laten we daarmee beginnen. Volledig vrijgeven wordt een ramp waar we heel veel spijt van zullen krijgen.

Voetnoten:
1. Zie art. 7: In the surroundings of monuments, within groups of buildings and within sites, each Party undertakes to promote measures for the general enhancement of the environment. [Verdrag van Granada]
2. Zie Nieuw Managementplan UNESCO Werelderfgoed
3. Zie art. 5.130 van het Besluit Kwaliteit Leefomgeving en art. 2.30 van het Besluit Bouwwerken Leefomgeving.
4. Zie dakeninventarisatie zonnepanelen en erfgoed (gemeentelijke website)

(WS, 4/9/2024)