Amsterdam Museum

Gemeente Amsterdam mag haar bouwplan uitvoeren

De uitspraak van de Raad van State in het hoger beroep inzake het Amsterdam Museum heeft niets veranderd aan de eerdere uitspraak van de Rechtbank. Dat betekent dat de gemeente Amsterdam haar controversiële bouwplan voor het Amsterdamse Museum mag uitvoeren. De Schuttersgalerij wordt binnenkort afgebroken.

De VVAB is zeer teleurgesteld over deze uitspraak die zo lang op zich heeft laten wachten. Hieronder ons commentaar op de uitspraak, met allereerst een korte samenvatting, daarna een beoordeling met conclusie.

De Afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State schrijft in haar uitspraak dat het College van B & W de belangen van de aanvrager (de gemeente Amsterdam zelf) dient af te wegen tegen de belangen van het beschermde monument. De rechter toetst alleen de door het College gemaakte belangenafweging. Niet wordt betwist dat de ingreep in het monument fors is. De tegenover elkaar staande belangen zijn in de Nederlandse wetgeving echter nevengeschikt. Er is volgens de Afdeling ondanks de door de VVAB ingebrachte tegenadviezen geen aanleiding tot twijfel over de zorgvuldigheid van de totstandkoming van de adviezen van Monumenten en Archeologie (MenA), de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), de dienst Ruimte & Duurzaamheid (R&D) en de Commissie voor Ruimtelijke Kwaliteit (CRK). Het College had zich in haar belangenafweging op deze adviezen mogen baseren - dat de tegenadviezen andersluidend zijn doet daar niets aan af. Daarmee heeft het College de noodzaak van de ingreep voldoende gemotiveerd. De uitspraak gaat daarbij nauwelijks in op de inhoud van de door de VVAB ingediende tegenadviezen. Het is onbegrijpelijk dat de Afdeling stelt dat wij niet met nieuwe argumenten zijn gekomen.

Het lijkt erop dat de belangrijkste reden dat het hoger beroep ongegrond werd verklaard is gelegen in het feit dat de gemeente wettelijk gezien de vergunning mocht verlenen op basis van de positieve adviezen van MenA, RCE, R&D en CRK. De tegenrapporten van de VVAB maken dat oordeel volgens de Afdeling niet anders. Met deze uitspraak kan het museum nu haar bouwplan realiseren, ondanks het feit dat de VVAB heeft aangetoond dat er denkbare en levensvatbare alternatieven bestaan. Het College mocht echter - oordeelt de Afdeling - een belangenafweging maken en daaraan haar eigen adviezen ten grondslag leggen. Een voor de VVAB onbevredigende uitspraak.

De uitspraak bevestigt dat de monumentenbescherming in ons land boterzacht is omdat je altijd op basis van een belangenafweging in het nadeel van het monument mag beslissen. Het meest opmerkelijk aan de uitspraak is dat de Afdeling 'de cultuurhistorische betekenis van het behoud van de functie van het gebouw als museum' (de immateriële functie, het feit dat het gebouw al vijftig jaar een museum is) op zichzelf een waarde noemt die in dit geval boven 'de intrinsieke waarde van de Schuttersgalerij' (de materiële substantie, het gebouw zelf) gaat. MenA had daar zelf de aanzet toe gegeven in haar advies van 14 april 2023. Voor de monumentenzorg is dat een hellend vlak. Een zeer ongelukkige uitspraak, die gelukkig wel nog geldt als jurisprudentie voor de voorganger van de huidige Omgevingswet. Er geldt nu een andere wet die hopelijk meer mogelijkheden biedt voor succesvol verzet tegen sloop en aantasting van monumenten.

Het enige andere lichtpuntje is dat in de jarenlang lopende strijd het plan wel is verbeterd. Een zaal boven de twee zalen ter plaatse van de Schuttersgalerij is achterwege gebleven, evenals een dakterras. De nieuwbouw blijft tussen de buitenste vlakken van de kappen van de gebouwen die worden samengevoegd. Maar het blijft nog steeds een rampzalige aantasting van een topmonument. Een dergelijk plan ingediend door een particulier zou nooit zijn vergund.

De VVAB was en is het aan zichzelf verplicht tegen een dergelijk plan in het geweer te komen. Ook na deze tegenslag blijven wij onvermoeibaar strijden voor het behoud van de Amsterdamse binnenstad en haar monumenten.

[Uitspraak] (16 oktober 2024) (PDF-bestand)

Eerder berichten:
[Onderbouwing berust op drijfzand]
[Negatief advies Amsterdam Museum]
[VVAB wint kort geding Amsterdam Museum]

Meer lezen:
[Bezwaren tegen verbouwing Amsterdam Museum] (Binnenstad 308, mei/aug. 2022)
[Verbouwplannen van het Amsterdam Museum] (Binnenstad 304, aug. 2021)
[Planvorming en advisering over het bouwplan Amsterdam Museum]

[Gehele dossier]

(WS, 17/10/2024)