Deelraad wil verwijdering woonboot en aanscherping van de regels

Woonboot moet onder de bruggen door kunnen varen

In de commissievergadering van het Stadsdeel Centrum op donderdag 19 december 2002 werd de komst van de grote woonboot De Lieve in de Prinsengracht bij de Elandsgracht uitgebreid besproken. In eerste instantie stond het onderwerp 'notitie verplaatste woonboot Prinsengracht t.o. 278-280' voor 10 uur 's avonds op de agenda, maar vanwege de grote opkomst op de publieke tribune werd de bespreking van dit agendapunt vervroegd.

Prinsengracht bij Elandsgracht in 1892/95 (G.H. Breitner). Merk op hoe ruimtelijk de openbare ruimte is. De stad komt daardoor tot zijn recht.

Met een kraan werd de opbouw van dit 'historische schip' op 18 november 2002 in de gracht getakeld.

Na twee insprekers aangehoord te hebben (Peter Berkhout, bewoner van de Prinsengracht, en Walther Schoonenberg, voorzitter van de Vereniging Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad - zie bijlage) sprak de commissie zich uit voor verwijdering van het woonschip en aanscherping van de regels: een woonschip moet onder de bruggen door kunnen varen.
Wethouder Frankfurther reageerde in eerste termijn dat zijn mening over het gebruik van de grachten in de historische binnenstad als bekend verondersteld moet worden. Hij zegde toe de regels te willen aanscherpen en in de toekomst alle vervangingen van woonarken en -boten te laten toetsen door de Welstandscommissie en door de Commissie van Historische Schepen, als het om historische schepen gaat. De procedure ten aanzien van het woonschip De Lieve is zorgvuldig geweest. In de huidige regels was het voor dit woonschip niet nodig advies in te winnen bij de genoemde commissies omdat de kajuit van het historische schip 'demontabel' is.
In tweede termijn vond de commissie dat te mager. De wethouder stelde dat een verandering van de regels voor dit schip geen gevolgen meer kan hebben: er is al een ligplaatsvergunning verleend en geen rechter zal intrekking daarvan accepteren. De wethouder was wel bereid met de eigenaar te gaan praten en voor dit schip naar een betere locatie uit te zien, maar dan kan alleen op basis van vrijwilligheid gebeuren. De commissie vroeg zich vervolgens af of het niet mogelijk was dat het Stadsdeel bij de hoorzitting van de Raad van State zelf ook 'bedenkingen' zou uiten - het ging immers om een erfenis van de centrale stad -, in welk geval de kans groter wordt dat de bewoners in het gelijk worden gesteld. De wethouder gaat de gevoelens van de commissie overbrengen aan het Dagelijks Bestuur. Er is nog genoeg tijd om deze kwestie desnoods in de Deelraad te bespreken (de hoorzitting wordt in april/mei 2003 verwacht).

Bijlage. Inspraakreactie

Geachte commissieleden, geachte wethouder,

De Vereniging Vrienden van de Amsterdamse binnenstad staat achter de bewoners. Wij merken elke dag dat dit onderwerp erg leeft onder de bewoners. Alleen vandaag al kwamen er 24 emails binnen van bewoners van de Prinsengracht.

Beter waterbeleid nodig

De VVAB vindt dat de binnenstad van Amsterdam een beter waterbeleid verdient. In het Waterplan Amsterdam staat dat een 'geïntegreerde benadering' van het water nodig is. Daar zijn wij het mee eens. Wij vinden dat in onze waterstad het water als openbare ruimte moet worden opgevat. Het beleid van de openbare ruimte, 'schoon, mooi en ruimtelijk' zou ook betrekking moeten hebben op het water. Als er iets beeldbepalend is in onze binnenstad dan is het wel het water. De relatie tussen het water en de gebouwde omgeving moet worden versterkt, in plaats van kapot gemaakt.
Wonen in de binnenstad is erg gewild, ook het wonen op het water is erg gewild. Om te voorkomen dat onze grachten als bouwlocatie worden opgevat - met privatisering van openbare ruimte tot gevolg - is een 'visie op het water' nodig, met aandacht voor stedenbouwkundige en cultuurhistorische waarden. Het gaat hier immers om een beschermd stadsgezicht. Dat betekent: kijken waar boten kunnen liggen en waar niet en als er boten mogen liggen, wat voor boten en hoe groot. De VVAB is voor het vervangen van arken door schepen, maar tegelijkertijd vinden wij dat er niet te veel en niet te grote schepen in de grachten mogen liggen. Criteria zouden kunnen zijn: het moeten echte schepen zijn, ze moeten kunnen varen en ze moeten onder de bruggen doorkunnen. Het moeten liefst historische schepen zijn, schepen die in de binnenstad thuishoren. Er is dus een betere definitie nodig van het verschijnsel 'historisch schip'. Dat moet in relatie staan tot de historische binnenstad van Amsterdam.

Woonschip De Lieve

Bij het schip De Lieve gaat het niet om een eenvoudige verplaatsing van het rak bij het Anne Frank Huis naar het rak bij de Elandsgracht. De eigenaar had eerst een klein woonarkje van 13 m. Dat is nu vervangen door een woonschip van 30 m en tegelijk verplaatst naar het rak bij de Elandsgracht, omdat de Dienst Binnenwater vindt dat zo'n groot schip niet bij het Anne Frank Huis kan liggen. Maar kennelijk wel bij bewoners voor de deur!
Er wordt gesteld dat een dekschuit geen functie heeft. Onjuist: dekschuiten voorkomen dat er grote woonschepen komen te liggen. Dat is nodig zolang onze grachten niet beter beschermd worden. Bovendien horen dekschuiten historisch gezien bij de Amsterdamse binnenstad. Dat is nu werkelijk een historisch vaartuig met een relatie met de Amsterdamse binnenstad.
Er wordt gesteld dat de vervanging voldoet aan de vervangingsrichtlijnen. Onjuist. De afwijking mag maximaal 10 % afwijken. Hier is een 13 m groot schip vervangen door een 30 m groot schip. Dat mag alleen als het schip 'passend is in de historische omgeving'.
Er wordt gesteld dat het aan de maximale maten voldoet: de overschrijding betreft een demontabele stuurhut. Er is inderdaad een afwijking van de maximale maten mogelijk voor scheepsattributen als masten die neergehaald kunnen worden, etc. Hier gaat het om een 5 m hoog deel van het schip dat losgemaakt moest worden en met een kraan over de brug moest worden getild om daarna weer vastgebout te worden. Op onze foto's is ook te zien dat de punt van deze Titanic losgebrand moest worden en daarna weer worden vastgebout. Valt dat dan allemaal onder 'demontabele scheepsattibuten'?
Er wordt gesteld dat het schip passend is in de historische omgeving omdat het een historisch schip is: een Frans schip gebouwd in 1926. Ons inziens is het niet de vraag of een schip ouder is dan 50 jaar, maar of het schip historisch gezien past in de gebouwde omgeving. Anders zou een Mississippi raderboot of een Russische onderzeeër ook passend zijn. Wat zijn dus de criteria voor historische schepen? Die criteria zijn er niet. Het enige criterium dat men hanteert is: hoe kunnen we weer nieuwe manieren vinden om ongebreideld woonvolume in de grachten te realiseren, ten koste van het woongenot van anderen en van het stadsbeeld.

Slotconclusies

De Dienst Binnenwaterbeheer bewijst met deze kwestie opnieuw niets te begrijpen van andere dan nautische belangen. Bij deze Dienst is het water in de binnenstad duidelijk niet in goede handen. Zij kan alleen nautisch toetsen, niet historisch en zeker niet stedenbouwkundig. Volkomen ten onrechte is de Commissie van Historische Schepen niet geraadpleegd. De Welstandscommissie ook niet, want historische schepen zouden per definitie passend zijn.
De VVAB vindt:

• dat voortaan alle vervangingen door de Welstandscommissie beoordeeld zouden moeten worden en als het gaat om historische schepen ook door de Commissie Historische Schepen;
• dat er betere criteria moeten komen: woonboten in de binnenstad moeten echte boten zijn die kunnen varen en onder de bruggen door kunnen. Er moet een definitie van 'historisch schip' komen.

Een goed waterbeleid betekent duidelijke regels, goede criteria, geen willekeur. Alleen dan krijgt een waterbeleid draagvlak bij boot- én walbewoners. Wat het schip de Lieve betreft is onze conclusie duidelijk: het schip voldoet niet aan de vervangingsrichtlijnen en moet dus uit de binnenstad verdwijnen.

Walther Schoonenberg

Meer lezen:
[Fotoreportage van de plaatsing van het woonschip]
[Inspraakbijdrage van Walther Schoonenberg]
[Adhesiebetuiging bezwaarschrift Raad van State]
[Eerder bericht]

(WS, 22/12/2002)