Hoorzitting Sluisbuurt

Amsterdam heeft behoefte aan betaalbare woningen

Architect Sjoerd Soeters heeft op eigen initiatief een alternatief stedenbouwkundig programma gemaakt voor de 'Sluisbuurt', een beoogde nieuwbouwwijk op het Zeeburgereiland. Het plan van Soeters toont aan dat dezelfde aantallen woningen en dichtheid zijn te bereiken zonder superhoogbouw, dus ook zonder de nadelen en problemen van dergelijke hoogbouw. Het debat over Sluisbuurt werd tot nu toe voornamelijk in de media gevoerd. Op dinsdagavond 16 mei organiseerde de raadscommissie ruimtelijke ordening echter een hoorzitting waar verschillende deskundigen aan het woord kwamen. Walther Schoonenberg sprak namens de VVAB de onderstaande woorden.

Het debat over Sluisbuurt gaat niet alleen over het maken van een goede nieuwe woonwijk, maar ook over de toekomstige ontwikkeling van onze stad. De kritiek van de VVAB op het gemeenteplan is tweeledig: de strijdigheid met de Structuur- en Hoogbouwvisies van de stad en de beoogde stedenbouw zelf.

Artist impression van Sluisbuurt (gemeentelijk stedenbouwkundig programma)

Strijdigheid met Structuurvisie 2040

De Hoogbouwvisie maakt alleen op de uiterste punt van het Zeeburgereiland een accent hoger dan 60 m mogelijk. Het gemeenteplan bestaat echter uit een wijk waar 28 woontorens bovenuit steken. Zes torens hebben een hoogte tussen de 80 en 145 m. Dat is geen hoogteaccent meer te noemen. Bovendien ligt de beoogde wijk middenin de hoofdgroenstructuur, terwijl de Hoogbouwvisie expliciet aangaf dat hoogbouw langs de A-10 Noord 'niet gewenst' was.
Door af te wijken van de Hoogbouwvisie ontstaat er een schadelijk effect op stad en platteland. De Hoogte Effect Rapportage laat dat duidelijk zien. Vanuit het Unesco Werelderfgoed worden open zichtassen dicht gezet, vergelijkbaar met wat er is gebeurd op de Prinsengracht als gevolg van het Westerdokseiland. De Sluisbuurt ligt verder weg, maar omdat het om veel hogere torens gaat, is het perspectivisch gezien vergelijkbaar: de torens sluiten zichtlijnen af. Nog ernstiger is de schadelijke impact op de dorpen en op het landschap van Waterland. Ook daar zijn belangrijke cultuurhistorische waarden in het geding zoals aangeduid door het negatieve advies van de diensten Ruimte en Duurzaamheid en Monumenten en Archeologie, alsook stadsdeel Centrum en de Dorpenraad Noord. Er zijn geen goede redenen af te wijken van de Structuurvisie, wel goede redenen om daaraan vast te houden. Voor de toekomstige ontwikkeling van de stad is het van groot belang dat de stad zich niet op ad-hoc wijze ontwikkelt, maar dat er een 'visie' is op die ontwikkeling.
Amsterdam heeft een sterke traditie van stedenbouwkundige planvorming. Dat heeft de grachtengordel opgeleverd, maar ook Plan Berlage, het AUP. Daarbij werd voortgebouwd op de specifieke kwaliteiten van onze stad. Denk bijvoorbeeld aan de wijze waarop het groen onderdeel uitmaakt van de gebouwde omgeving. Bij het AUP de groene scheggen. Het hebben van een integrale visie is van groot belang. Zo'n visie moet worden geborgd, verdedigd door de politiek, gehandhaafd door de ambtelijke diensten. Anders dreigt een ontwikkeling dat straks elk stadsdeel zijn hoogbouwcluster wil realiseren.

Stedenbouw

Uit de wetenschappelijke literatuur weten we dat hoogbouw een gesegregeerde stad oplevert. De hoogbouwflats zijn duur en alleen bereikbaar voor rijken. Bovenin wonen de mensen met geld, de rest daaronder in de schaduw en de windhinder. De rijken rijden met een auto hun parkeergarage in, nemen de lift naar hun flat en komen niet op straat. Vancouver, de inspiratiebron van het gemeenteplan, wordt wel een slaapstad-centrum genoemd.
Kenmerkend voor de Europese stad en ook voor Amsterdam is de relatief lage bebouwingshoogte gecombineerd met een hoge bevolkingsdichtheid. Wij keken er dus niet van op dat het Plan-Soeters aantoont dat je hetzelfde aantal woningen en dezelfde dichtheid kunt bereiken zónder superhoogbouw.
Daar komt nog bij dat het Plan-Soeters gebruik maakt van alle thans beschikbare kennis hoe je een goede stad maakt, een stad die leefbaar én duurzaam is. Dat blijkt bijvoorbeeld uit het gebruik van gesloten bouwblokken, een goed doordachte openbare ruimte, een grote nadruk op de plint, autogarages aan de rand, etc. etc. Het belangrijkste principe luidt: 'eyes on the street'. Niet op de horizon zoals in het gemeenteplan.
Stedenbouw is meer dan het maken van effectvolle stadsbeelden. Wat onze stad nodig heeft zijn betaalbare woningen. Woningen voor onderwijzers, agenten, verplegers, voor al diegenen die nu geen woning kunnen vinden. Het is inmiddels wel aangetoond, met name door Rudy Uytenhaak, dat de appartementen in de woontorens peperduur zullen worden.

Identiteitscrisis

De VVAB komt voort uit de strijd om de oude stad in de jaren zeventig van de vorige eeuw. Ook toen ging het om de vraag van wie de stad eigenlijk is, welke stad we willen zijn. Het symbool van de 20ste eeuw was de volkswoningbouw. Wordt het symbool van de 21ste eeuw, de omhoog gestoken 'dikke-ik' wolkenkrabber? Lijdt Amsterdam soms aan een identiteitscrisis?

[Vorige artikel]

(WS, 17/5/2017)