'Monumentenzorg' staat in sierlijke krulletters op een bij alle binnenstadsliefhebbers bekende deur in de Dirk van Hasseltssteeg. 'Monumenten-zorgeloosheid' maakte een voorbijganger ervan.
Opschrift op deur door een voorbijganger veranderd
Hoe ergerlijk het bekladden van muren ook is, soms moet je wel even lachen. Voor de mensen die achter deze deur werken is het een wat wrange grap. Hun schuld is het niet dat de actieve monumentenzorg in Amsterdam tot stilstand komt. Het restauratiebudget van de rijksdienst is voor jaren uitgeput of tenminste vastgelegd. Wanneer het rijk geen subsidie toekent, mogen de gemeente en de provincie dat in het kader van de z.g. ver fijningsregeling ook niet doen.
Er zijn in de periode 1960-1980 vrij omvangrijke ambtelijke apparaten voor monumentenzorg gegroeid. Die kunnen doorwerken, ook als er niet of nauwelijks wordt gerestaureerd. Zij kunnen rapporten en adviezen opstellen, goedkeuringsprocedures ontwikkelen, de registers van beschermde gebouwen verbeteren en zo vele uren vullen met schrijven, vergaderen en telefoneren. Bij de opstelling van de monumentenregisters sinds de wet van 1961 heeft men voorlopig als grens het jaartal 1850 aangehouden.
De wet stelt een leeftijdsgrens van 50 jaar. Gebouwen uit de periode 1850-1931 kunnen dus worden opgenomen en dat biedt een onuitputtelijk arbeidsveld. Voor gemeentelijke monumentenlijsten behoeft zelfs de leeftijdsgrens van 50 jaar niet te gelden. Het is daarom heel goed mogelijk de monumentenregisters uit te breiden met jonge monumenten, terwijl oudere gebouwen die zonder kostbaar herstel verloren zijn, volgens een uitvoerige procedure van de lijst kunnen worden afgevoerd. Na verloop van tijd heeft het verval zover voortgevreten dat van de monumentale waarde te weinig is overgebleven om nog van restauratie te kunnen spreken. Het zou reconstructie worden en daarvoor is ten eerste geen geld en verder gaat dat in tegen de doctrine van het consoliderende herstel. Reconstructie geldt als historische vervalsing. De oplossing biedt de sloper en vervolgens komt de doctrine van het eigentijdse accent aan bod. Waarom zou de architect van nu, met de hedendaagse techniek en zijn actuele, trendgevoelige vormgeving, niet de vrijheid mogen hebben om zijn gang te gaan op een lege plek in een historische omgeving? Dat deden de bouwers in de 17de en 18de eeuw ook en aan deze omstandigheid danken de oude steden hun boeiende diversiteit. Welstandstoezicht en eventueel de aanwijzing tot beschermd stadsgezicht geven de garantie dat er geen ongelukken gebeuren. De overheid zorgt er goed voor. Wie denkt dat met zijn belangen of inzichten niet voldoende rekening wordt gehouden, kan bovendien van de vele inspraakmogelijkheden gebruik maken om zijn bezwaren kenbaar te maken. Ja, het sluit allemaal als een bus - op papier.
En dan loopt er 's nachts een brutale man of vrouw door de Dirk van Hasseltssteeg die 'Monumentenzorgeloosheid' op de deur van het gemeentelijk bureau kladt. Een ongepaste grap, die wel te denken geeft.
