Jordanees wonen

"Onder de Keizerskroon" is een voor de ware Amsterdammer geliefde ru­briek in het dagblad NRC/Handelsblad. Jaap Balk die daarin bijna dagelijks iets interessants of merkwaardigs over de stad van zijn hart weet te vertellen verzorgt deze rubriek bijna sinds mensenheugenis. Op 16 augustus jl. schreef hij over "Jordanees wonen" een stukje dat wij de niet-lezers van het dagblad niet willen onthouden en dat hun tevens een goede indruk geeft van de wijze waarop Balk zijn liefde voor Am­sterdam uitdraagt.

Er zijn nog al wat academici, uitge­waaierd over het land, die herinneringen bewaren aan de Jordaan, omdat zij er in hun studietijd hebben gewoond. Niet altijd zonder problemen, want in de Jordaan zijn van oudsher wonen en werken naast elkaar blijven bestaan en heden ten dage is er o.a. nog een cos­metische industrie in deze oude stads­wijk met veel vrouwelijke werknemers die vlak in de buurt wonen, weinig tijd verliezen met naar hun werk te gaan en geen verkeersopstoppingen veroor­zaken.
Maar met de lusten moet men wel de lasten dragen. En wij weten van een student die elke ochtend vroeg wakker werd door het geluid van een drukkerij die vlak onder zijn eenvoudige slaap­kamer lag. En had de student nu maar een andere dagindeling gekozen, 's morgens vroeg aan de studie bijvoor­beeld - maar neen, hij wilde uitslapen en hij ging klagen over de drukkerij. Zeer tot verbazing van de oude mensjes in het pand die het geluid van de drukkerij accepteerden en er zich niet aan ergerden.
Mooie plannen willen komen tot een scheiding van wonen en werken maar de kleine bedrijfjes laten zich niet zo gemakkelijk verdrijven van hun goed­kope plekje en men moet ook wel rekening houden met de werkgelegen­heid. Rehabilitatie van de buurt, nieuwbouw en verbetering waarbij karakter en schaal van de buurt bewaard blijven is een verre van gemakkelijke zaak: De bewoners willen graag in eigen omgeving terug­keren en dan met betaalbare huren.
De Jordaan is de buurt "met de kleine gaten". Op een groot aantal plaatsen zijn gapingen in de gevelwanden en zo'n gat opvullen is duur. De Jordaan heeft 28 kilometer gevel. Elf kilometer daarvan, zo lezen wij in SV-berichten (driemaandelijkse berichtgeving over de stadsvernieuwing in Amsterdam) kijkt uit op de grachten, zeventien kilometer op een straat. Dat uitkijken is in de Jordaan belangrijk, want de vrouw des huizes kijkt wat graag leunend op een kussentje in het kozijn door het open raam op wat erop straat gaande is. De kleine open gaten vertegenwoordigen 2500 meter gevel­ lengte.
Particulieren zijn druk bezig met rehabilitatie - dat heeft in acht jaar tijds 279 gerehabiliteerde en 92 nieuwe woningen opgeleverd. Voor het merendeel wel dure woningen. De gemeente bracht het in diezelfde periode tot 199 gerehabiliteerde woningen en 182 nieuwe. Onder de nieuwe woningen zijn ook 83 bejaar­denwoningen in het Bolscomplex. Ook de gemeentelijke huren zijn niet laag (plm. 300 gulden per maand voor een flinke woning) maar er zijn particulieren die voor een luxueus appartement op een mooi Jordaangrachtje 2000 gulden per maand neertellen.
Troost voor de 19.000 Jordaners: er zijn 244 cafés en eetgelegenheden in de buurt: voor elke 80 Jordaners is een café ter beschikking. De Jordaan is een wijk met kleine woningen: negen tiende van de 10.600 woningen telt drie of minder kamers en die kamers zijn dan vaak nog van minimale af­metingen. Uitwijken naar het café van Ome Nelis of Ome Ko is altijd mogelijk.

(Uit: De Lamp van Diogenes 63/64, augustus 1980)