Portret van een straat

Binnen- en Buiten Bantammerstraat

In de vorige Lamp stond een ver­haal over de Langestraat, een straat die wat bebouwing betreft door de eeuwen heen weinig is veranderd. Het­zelfde kan worden gezegd van de Bin­nen Bantammerstraat. Als wij van de wallen af naar deze straat gaan, moe­ten we eerst via de Geldersekade over de Bantammerbrug met het brugnum­mer 298. Deze brug dateert uit de twintiger jaren en is gebouwd in de stijl van de Amsterdamse School. De fraaie lantaarnpalen dateren ook uit die periode.

De Binnen Bantammerstraat is ge­noemd naar Bantam, dat Nederlands Oost-Indië betekent. Sinds de twin­tiger jaren hebben zich in deze straat Chinezen gevestigd. Zal de naam van de straat de overgang van Oost naar West voor hen iets gemakkelijker ge­maakt hebben? In veel van de win­kelruimtes vestigden zich Chinese res­taurants, de eerste in Amsterdam.
Het merendeel van de huizen in de Binnen Bantammerstraat staat op de Monumentenlijst. De even kant telt 15 huizen. Aan de oneven kant zijn de laatste paar huizen gesloopt voor de aanleg van de metro. Het laatste huis in de rij (no. 29) uit 1872 staat hele­maal ingepakt op betere tijden te wachten. Aan één kant kan in deze smalle straat worden geparkeerd. De onlangs gerestaureerde brug met het nummer 283 verbindt de Binnen met de Buiten Bantammerstraat. Dit juweeltje van de Amsterdamse School is ontworpen door J.M. van der Mey en is gebouwd in 1914. Ook hier bevinden zich fraaie lantaarnpalen uit die periode.
Over de brug komen we op het Nieuwe Waalseiland dat in 1644-1646 werd aangeplempt. Rechts van de Bui­ten Bantammerstraat is de oude be­bouwing op dit kunstmatige eiland goed bewaard gebleven. Links van de Buiten Bantammerstraat staat nog één oud eenzaam huis overeind: Binnen­kant 12. Links van deze lijstgevel is in 1915 het Scheepvaarthuis gebouwd. Rechts hiervan is een groot gat, dat sinds 1956 door de bedrijven, geves­tigd in het Scheepvaarthuis, als par­keerterreintje wordt gebruikt.

Wat meteen in de Buiten Bantammerstraat opvalt zijn de gezelligheid en de rust die het mini-straatje heeft. Sinds augustus 197 4 is het autovrij gemaakt. De straat is hierdoor enorm vooruitgegaan. De bewoners hebben er een verlengstuk van hun huiskamer van gemaakt. Veel groen is door hen zelf geplant. Er is een zandbak met een deksel gekomen. Kinderen kunnen veilig buiten spelen. Katten en honden kunnen op straat zijn zonder het risico te lopen overreden te worden.
De oneven kant van het straatje be­staat uit zeven huizen die tot de oor­spronkelijke bebouwing uit circa 1650 gerekend kunnen worden. Alle Am­sterdamse geveltypes zijn in dit straatje terug te vinden. De even kant is ge­sloopt. Achter een muur - door al het groen is die nog nauwelijks te zien - bevindt zich het parkeerterreintje. Als je dit plezierige straatje, waar het monopolie van geparkeerde auto's is doorbroken, zo ziet, vraag je je af, hoe het mogelijk is dat dit op zo wei­nig plaatsen in Amsterdam is gereali­seerd.

Hans Tulleners

(Uit: De Lamp van Diogenes 63/64, augustus 1980)