Oude Kerk

Overleg heeft helaas niets opgeleverd

Het is een goede gewoonte dat het bestuur van de VVAB zich niet bemoeit met de inhoud van het blad Binnenstad. Meestal is daar ook geen enkele reden voor, want redactie en auteurs streven hetzelfde na als het bestuur: het behoud van de historische binnenstad en het herstel van de balans in het gebruik ervan.

De huidige tentoonstelling in de Oude Kerk (foto: Wim Ruigrok)

Maar bij sommige kwesties is het handig als het bestuur nog even markeert wat het standpunt van de VVAB is. De Oude Kerk is kennelijk zo’n kwestie. De column van Vincent van Rossem en de reactie van Hendrik Kaptein vragen om een verduidelijking van de visie van het bestuur. Vooropgesteld: de VVAB, c.q. het bestuur, heeft geen enkele opvatting over moderne kunst. Als Van Rossem zich laatdunkend uitlaat over het werk van Rojas in de Oude Kerk is dat zijn zaak. Als Kaptein aanvoert dat er in de kunstwereld juichend over datzelfde werk wordt gedaan zeggen wij: het zal wel. Wat ons betreft gaat het daar helemaal niet om.

Waar gaat het wel om? De Oude Kerk is het oudste en mooiste monument van Amsterdam. We zijn het zeker niet met Kaptein eens dat het gebouw zonder kunsttentoonstellingen slechts 'een verzameling historisch bouwmateriaal' zou zijn. Wij vinden dat de Oude Kerk een kunstwerk op zich is, waar helemaal geen extra functie aan hoeft te worden toegevoegd. Dat neemt niet weg dat we kunnen accepteren dat er tentoonstellingen worden gehouden. Maar het moet wel in balans zijn. Het gebouw heeft drie functies: protestantse kerk, monument en tentoonstellingsruimte.

De statuten van de Stichting Oude Kerk zijn heel duidelijk: Het doen gebruiken van het gebouw moet veelzijdig zijn, zodat het niet beperkt mag worden tot een en dezelfde instelling of persoon, en het gebruik voor één doel slechts voor bepaalde uren toegestaan zal worden. Het is evident dat de tentoonstelling van Rojas hier niet aan voldoet; het kerkgebouw is nauwelijks meer zichtbaar. De installatie zelf, maar ook het duister voorkomen dat er nog iets is waar te nemen van de ruimtelijkheid en het licht, essentiële kenmerken van dit unieke monument. Precies wat Kaptein over de Nieuwe Kerk zegt: 'een kunstkermishal waarin elk zicht op de ruimte is vernietigd'.

We moeten constateren dat het niet gelukt is door middel van overleg de drie functies meer met elkaar in evenwicht te brengen. Het Oude-Kerkoverleg dat tot 2018 bestond werd op beslissende momenten door de Stichting Oude Kerk genegeerd en is een stille dood gestorven. Het Oude-Kerkoverleg dat in 2019 op initiatief van Stadsdeel Centrum tot stand kwam heeft ook niets kunnen uitrichten als het gaat om de balans tussen de drie functies. Waar overleg faalt krijgen emoties de overhand. Jammer, want daarin zijn we het in ieder geval met Kaptein eens: verlies nimmer uw waardigheid.

Rogier Noyon

(Uit: Binnenstad 297, mrt./apr. 2020)