Amsterdamse gevelstenen

DE DELFSE LAMPETKAN 1772

Kleersloot 4 (Oud adres: Kleersloot 3)

Vóór restauratie Na restauratie

In 1717 kopen Anthony van Raalt en Hendrik Veltman, beide kleermaker van beroep, drie huisjes en erven op het Brugmansslootje - de oude naam van de huidige Kleersloot - en nog twee huisjes met daarachter gelegen erven in een gangetje dat uitkomt in de achterliggende Keizersstraat. In 1729, na de dood van Van Raalt, nemen Hendrik Veltman en zijn vrouw de helft van het bezit van zijn overleden collega over. In het Register van de Personele Quotisatie van 1742 wordt Hendrik Veltman, van beroep kleermaker, als gebruiker van het pand genoemd, met een inkomen van fl.1000.-
Twintig jaar na de aankoop, in oktober 1749, koopt Fedde Donker van de erven van Hendrik Veltman en zijn vrouw een van de panden aan het Brugmansslootje, dat wordt omschreven als 'huis, achterhuis en erf, gelegen aan het Brugmansslootje, achter uitkomende door een gang, in de Keizersstraat' - het latere Kleersloot 3.
Fedde Donker is koopman in aardewerk en het lijkt aannemelijk dat hij, toen hij het pand heeft laten vernieuwen, de gevelsteen DE DELFSE LAMPETKAN heeft aangebracht. Na de dood van de weduwe van Fedde Donker, die zelf al eerder, in 1759, was overleden en op 13 november van dat jaar in de Zuiderkerk begraven, verkopen haar executeurs-testamentair het pand. In de koop-/verkoopakte, gedateerd maart 1772, wordt het huis ook onder de naam 'De Delfse Lampetkan' aangeduid. Koper is Casparus Kok, van beroep banketbakker. Zeer waarschijnlijk heeft hij het jaartal 1772, het jaar van aankoop, aan de reeds in de gevel aanwezige gevelsteen toegevoegd, want de ornamenten aan de ingezwenkte zijden van de steen duiden op een eerder ontstaan dan 1772. Het kan ook zijn dat de executeurs-testamentair het huis hebben laten verbouwen om een goede prijs voor de erfgenamen te krijgen en dat bij die gelegenheid het jaartal in de steen is bijgehakt. In latere koop-/verkoopaktes, zelfs nog in 1806, toen de wijkindeling en -nummering al was ingevoerd, wordt DE DELFSE LAMPETKAN nog altijd als adresaanduiding gebruikt.

De gevelsteen

Van het oude pand met de gevelsteen aan het Brugmansslootje - wanneer de naam in Kleersloot wordt veranderd is niet bekend, ook het jaar van demping is nergens vastgelegd - zijn geen afbeeldingen bekend. Gezien de vorm van de steen, met een bredere onderplint, moet het echter een drie vensters brede gevel zijn geweest. Jonkheer Suasso heeft in zijn Schetsboek (1875) de steen niet opgemerkt, de enige vermelding is in de Noord-Hollandsche Oudheden (7de stuk 1905, pag. 127). Ook de samenstellers van de Voorlopige Monumentenlijst (1928) hebben de steen over het hoofd gezien, of het oorspronkelijke pand was toen al verdwenen.
In 1962 werd de steen, in verband met het 'opruimen' van de tuin van het Stedelijk Museum, samen met een aantal andere gevelstenen en bouwfragmenten door B&W overgedragen aan het K.O.G. (coll. nr 140).
In overleg met Y-mere, eigenaar van Krom Boomssloot 36 (op de zuidhoek van de Kleersloot) is besloten om de, door Jan Hilbers schoongemaakte en gepolychromeerde steen, een goed in het oog vallende plaats te geven in de gevel aan de Kleersloot. Op 27 juli werd DE DELFSE LAMPETKAN daar ingemetseld. In de nieuwbouw op de oorspronkelijke plaats aan de Kleersloot was geen passende plaats.
Zoals het onderschrift al aangeeft is de op de gevelsteen voorgestelde kan een Delftse lampetkan. Lampetkannen maakten deel uit van een tweedelige 'set', een kom en een kan, bedoeld om, in de tijd dat er nog geen stromend water was, zich 's morgens of 's avonds te wassen. Op 'Google' vonden wij in de collectie van Hart Antiquairs een uit circa 1720 daterende Delftse lampetkan van exact het type dat als voorbeeld heeft gediend voor de kan op de gevelsteen, die aardewerkhandelaar Fedde Donker in of kort na 1749 in zijn nieuw gebouwde pand heeft laten aanbrengen. Kenmerkend zijn de cannelures, de vorm van de tuit en het uitbundig versierde handvat. Hij zal dit soort lampetkannen vast en zeker in zijn winkelvoorraad hebben gehad.

Onno Boers, met dank aan Hans Brandenburg voor het huisonderzoek

Foto's: Frank Lucas

(Uit: Binnenstad 272, september/oktober 2015)

Door in te loggen, kunt u ondermeer uw gegevens beheren. Alleen leden hebben een inlogaccount.

Reacties

Er zijn momenteel nog geen reacties op dit artikel.

Alleen als u bent ingelogd, kunt u een reactie plaatsen.