Buigen voor een Borrel

en de magie van proeflokaal Wynand Fockink

In het proeflokaal van Wynand Fockink mag je slurpen, nippen of je drankje in één teug naar binnen gieten, maar wat je ook doet, je zult eerst een buiging voor je borrel moeten maken omdat het onmogelijk is om zonder morsen het karakteristieke kelkje met je handen op te pakken. De bar is laag en het glaasje vol. Hier op deze plek hebben koningen, keizers, maharadja’s en nog veel meer hoog publiek, stuk voor stuk een diepe buiging gemaakt voor een jenevertje of een likeurtje van Wynand Fockink.

In het net verschenen boek Buigen voor een Borrel wordt niet alleen de geschiedenis beschreven van het eeuwenoude likeurbedrijf van Wynand Fockink. Het is ook een symbolische buiging naar het aloude vakmanschap van de likeurstoker die hier in de Pijlsteeg – het smalle straatje dat van de Dam naar de Oudezijds Voorburgwal loopt – tot op de dag van vandaag op nagenoeg dezelfde wijze zijn producten bereidt als ruim drie eeuwen geleden.
Een aantal proeflokalen in de Amsterdamse binnenstad claimt dat het het oudste is, maar laten we het er op houden dat het proeflokaal van Wynand Fockink in ieder geval één van de oudste is. Wat dit proeflokaal echt onderscheidt van de andere, is dat het zo lang in het bezit van één familie is gebleven, een familie die zich niet alleen met hart en ziel verbonden voelde met haar likeurbedrijf maar ook met de stad Amsterdam. Vooral in de negentiende eeuw waren zij betrokken bij tal van ontwikkelingen in de stad, zoals de oprichting van de Omnibus, voorloper van het Gemeentelijke vervoersbedrijf, en de invoering van elektrische straatverlichting. Daarnaast zaten familieleden in tal van besturen van het Armenbestuur, de kinderbescherming tot en met het Blindenwezen.

Foto's: Wim Ruigrok

Al in 1679 vestigde een zekere Jan Bierman zich met een kleine distilleerderij in de Pijlsteeg. Mogelijk in een houten pandje, want tien jaar later huurde hij het stenen pand op nummer 31, dat in bezit was van een loodgieter. De oudste dochter van de loodgieter was gehuwd met Egbert Fockink. Deze Egbert was koekenbakker van beroep en woonde op de Haarlemmerdijk. Zijn neef Wynand Fockink kwam in 1724 vanuit Steenwijk (Overijssel) naar Amsterdam en betrok met zijn ouders en drie zussen eveneens een pand op de Haarlemmerdijk. Hieruit blijkt al dat de familie Fockink niet onvermogend was, want toentertijd was de Haarlemmerdijk een straat van stand. Vermoedelijk is de familie naar Amsterdam gekomen vanwege het gearrangeerde huwelijk van Wynand met Johanna Kemmena, de weduwe van Jan Scholten, eigenaar van een wijnhandel annex tapperij op de Zandhoek. Wynand liet zich in 1725 inschrijven als poorter van de stad onder vermelding van zijn beroep als wijnhandelaar. Vijf jaar later nam hij de toen nog kleine distilleerderij in de Pijlsteeg van Bierman over. In de jaren daarna breidden Wynand en zijn opvolgers de distilleerderij uit tot een van de belangrijkste likeurbedrijven van het land. Wynand had slechts één dochter en ondanks het gebrek aan een stamhouder heeft het likeurbedrijf altijd de naam van zijn stichter behouden. Daarnaast hebben alle nazaten de voorwaarden in Wynands testament in ere gehouden, zodat het bezit nooit of te nimmer in vreemde handen terecht kon komen maar altijd in de familie is gebleven tot 1954 toen grote concurrent Lucas Bols de zaak overnam.

Was het min of meer voor de hand liggend dat de familie zich met hart en ziel aan het bedrijf verbonden voelde, dat gold niet zomaar voor de uitbaters die na de overname door Bols de scepter zwaaiden in het proeflokaal. Maar of iemand nu eigenaar is, wrknemer of toevallig binnenkomt als klant, iedereen wordt gegrepen door de magie van het proeflokaal. Waar dat nou precies inzit is moeilijk te omschrijven. Dat het interieur sinds 1860 onveranderd is gebleven? Dat er geen muziek wordt gedraaid? Dat vrijgezellenparty’s al op de drempel rechtsomkeert maken vanwege het gebrek aan stoelen? Dat de medewerkers achter de toonbank nooit moe worden om uitleg te geven over de dranken? Of dat de likeur en de jenever van hoge kwaliteit zijn en het ritueel van het buigen voor de borrel de voorpret nog eens extra verhoogt? Waarschijnlijk is het een mix van al deze factoren. In ieder geval roemen de meeste klanten, ook die van over de grens, de intimiteit van het proeflokaal. Ook eigenaar Lucas Bols heeft de magie ervaren. Met een forse uitbreiding van de distilleerderij heeft deze het prachtige ambacht van likeurstoker voor tientallen, misschien wel honderden jaren voor onze binnenstad behouden.

Eveline Brilleman

Buigen voor een Borrel is geschreven door Eveline Brilleman in samenwerking met Robin Brilleman (geen familie), auteur van diverse boeken over whisky, die alles weet van het distilleerproces en de bereiding van dranken. Rijk geillustreerd, 132 pagina’s, prijs: € 29,90. Het boek is verkrijgbaar bij diverse boekhandels en uiteraard in het proeflokaal, Pijlsteeg 31. Ook via internet te bestellen: www.buigenvooreenborrel.nl.

(Uit: Binnenstad 268, januari/februari 2015)

Door in te loggen, kunt u ondermeer uw gegevens beheren. Alleen leden hebben een inlogaccount.

Reacties

Er zijn momenteel nog geen reacties op dit artikel.

Alleen als u bent ingelogd, kunt u een reactie plaatsen.