VVAB schrijft verkiezingsprogramma

De vereniging heeft een uit 46 punten bestaand verkiezingsprogramma geschreven, niet om zelf aan de raadsverkiezingen deel te nemen, maar om de politieke partijen te helpen met het schrijven van een monumentenparagraaf.

In het verkiezingsprogramma staan onderwerpen als stadsgezicht, openbare ruimte, het water, de 'pretparkisering', etc. etc., allemaal zaken waar de vereniging de afgelopen jaren een standpunt over heeft bepaald of voor heeft opgetreden.

De vereniging hoopt dat de politieke partijen bereid zijn meerdere van onze punten in hun verkiezingsprogramma op te nemen. De mate waarin zij dat doen, is een signaal voor onze leden op welke partij zij moeten stemmen.

De historische binnenstad van Amsterdam behoort tot de grootste en gaafste historische stadskernen van Europa. De stedenbouwkundige structuur heeft vrijwel onbeschadigd de eeuwen getrotseerd, omdat volgende generaties de noodzaak hebben begrepen dit kunstwerk te respecteren. In de negentiende eeuw werd teruggrepen op de architectuur van de zeventiende eeuw. De vernieuwing in de architectuur rond 1900 sloeg in de binnenstad nauwelijks aan, het bouwen bleef, vooral op de grachten, traditioneel, terwijl de cityvorming grotendeels beperkt bleef tot het middeleeuwse stadshart. In 1999 werd de binnenstad een beschermd stadsgezicht, in 2010 zelfs Unesco Werelderfgoed (met de grachtengordel als kerngebied). Op onze generatie rust de verplichting onze unieke binnenstad onaangetast aan een volgende generatie door te geven.

Echter, het verkiezingsprogramma doet niet alleen voorstellen ten aanzien van de monumentenzorg. De reden daarvan is dat beschermd stadsgezicht niet alleen betrekking heeft op de gebouwde omgeving maar ook op de openbare ruimte, inclusief het water, waaraan de monumenten hun context ontlenen. De aandacht voor de openbare ruimte is dus voor het behoud van het stadsgezicht van wezenlijk belang.

Onder de openbare ruimte rekent de vereniging ook het water. Dat is zelfs de belangrijkste openbare ruimte van onze monumentale binnenstad. Aan het water ontleent onze stad niet alleen haar bestaan, maar ook haar identiteit. Het water is door vorige generaties echter als een restlocatie behandeld dat je klakkeloos mag dempen, aanplempen, overbouwen en dichtzetten. Daardoor is de kwaliteit en functionaliteit van onze waterstad aangetast.

De vereniging doet ook voorstellen om te voorkomen dat onze monumentenstad ten onder gaat aan haar eigen succes. Wanneer de druk op de binnenstad zo groot wordt dat de leefbaarheid wordt aangetast, kunnen bewoners ervoor kiezen om de stad te verlaten. De historische binnenstad wordt dan een toeristisch themapark. Juist in een stad waar het overgrote deel van de monumenten uit woonhuizen bestaat, blijft er dan een te magere basis bestaan voor zowel het behoud van de stedelijke functies en voorzieningen als het onderhoud van monumenten. Er dreigt dan een neerwaartse vicieuze spiraal. Alles op alles moet worden gezet om de binnenstad te behouden als een echte stad.

10 highlights uit het verkiezingsprogramma van de VVAB

1. Het behoud van de historische bebouwing van de binnenstad is verreweg de belangrijkste opdracht van onze generatie. Behoud/herstel in plaats van sloop/nieuwbouw dient krachtig te worden bevorderd. Monumenten worden niet gesloopt.
2. De binnenkant van veel panden is onbekend en daardoor kwetsbaar voor sloop of verwaarlozing. Het lopende project om interieurs te inventariseren moet worden voortgezet. In de binnenstad gaat het om duizenden panden. Er dient een extra inspanning te worden gedaan om de inventarisatie geheel uit te voeren.
3. Bouwen in de binnenstad is een moeilijke opgave. Het welstandstoezicht door de Commissie voor Welstand en Monumenten (CWM) schiet vaak te kort om detonerende nieuwbouw tegen te houden. Het verdient aanbeveling dat een organisatie als de VVAB of een andere particuliere erfgoedorganisatie is vertegenwoordigd in de CWM, bijvoorbeeld als 'lekenlid'.
4. Het beleid van het Handboek Inrichting Openbare Ruimte (HIOR) om de openbare ruimte van de binnenstad weer een eenduidige vloer te geven van goede duurzame materialen en zodoende een einde te maken aan de lappendekken van inferieur betonsteen dient onverkort te worden voortgezet.
5. De schaarse pleinen die de binnenstad heeft. verdienen extra aandacht. Die extra aandacht moet tot uitdrukking komen in een extra inspanning om een goede openbare ruimte te ontwerpen, niet in een pretentieuze en on-Amsterdamse inrichting, zoals op het Rembrandtplein en het Mr. Visserplein is gebeurd. Om de samenhang van openbare ruimte en monumentale stad te waarborgen, moet Bureau Monumenten en Archeologie voortaan advies uitbrengen bij elk herinrichtingsplan.
6. Het beleid van de jaren zestig en zeventig om de binnenstad open te breken voor het autoverkeer heeft enkele aantastingen opgeleverd die soms teruggedraaid kunnen worden. Dat geldt voor de snelweg door de Haarlemmer Houttuinen (conform besluit gemeenteraad van ruim 10 jaar geleden), het weer open maken van het Open Havenfront voor het Centraal Station en de wegversmalling van de Weesperstraat en het Jonas Daniel Meijerplein.
7. Bevordering van het fietsverkeer en beperking van het autoverkeer dient hand in hand te gaan. Realisering van fietsparkeerplaatsen dient gelijke tred te houden met het opheffen van autoparkeerplaatsen. Liever geparkeerde fietsen dan auto's, aangezien op de plaats van een auto veertien fietsen kunnen staan. Bezoekers en toeristen dienen niet met de auto naar de binnenstad te komen. Zorg voor goede park-en-ride-voorzieningen aan de rand van de stad.
8. De waterstructuur vormt een belangrijke onderligger voor de stedenbouwkundige structuur die door de Monumentenwet en door de Unesco is beschermd. Alle ruimtelijke plannen voor de binnenstad zouden in het teken moeten staan van het beschermen en verbeteren van de waterstructuur.
   Het beleid ten aanzien van het water dient erop gericht te zijn om het water weer geschikt te maken voor haar belangrijkste functie: het vervoer van mensen en goederen om zo de wal te ontlasten.
9. Het water dient niet te worden gedegradeerd tot een soort waterpretpark. Vergunningen aan drijvende cafes, badkuipen, zuipschuiten etc dienen achterwege te blijven. En vanaf nu willen we alleen nog vergunningen voor boten die uitstootvrij zijn.
10. Om de binnenstad als een levende monumentenstad te behouden, mag het evenwicht tussen de verschillende functies wonen, werken en verblijven niet worden verstoord. Daarom moet er een volumebeleid komen voor het dagtoerisme, het aantal evenementen en het aantal horecabedrijven. En een beperking van de short-stay. Verdere uitbreiding van horeca is niet gewenst. Dit geldt zowel voor cafes als hotels. Wel is het mogelijk volgens zgn. oud-voor-nieuw principe: laagkwalitatieve horeca te vervangen door horeca met meer kwaliteit en allure.

Walther Schoonenberg / Dingeman Coumou

Meer lezen:
[Verkiezingsprogramma] (PDF-bestand, 106 KB)

(Uit: Binnenstad 260, sep./okt. 2013)