Boekbespreking

Glorie

Er bestaat een museum Beelden aan Zee en Nederland kent vele beeldentuinen die goed bezocht worden, maar de grootste verzameling beelden in de openbare ruimte vinden we toch in Amsterdam. Langs de grachten staan talloze huizen met prachtig beeldhouwwerk als gevelbekroning. Helaas nemen we zelden de tijd om daar goed naar te kijken. Er is altijd wel een reden om haastig verder te fietsen, een afspraak, regen, een slecht humeur. Maar juist in deze tijd van het jaar vormen de toppen van de oude huizen een schitterend stadsbeeld. De iepen hebben hun blad verloren en de zon staat laag aan de hemel zodat al die schoonheid tussen de buien door soms ineens door een dramatisch strijklicht tot leven komt. De natte bakstenen gevels vormen een achtergrond van donker velours en door het geëtste zwart van de boomkruinen spreekt het verleden tot ons, met al zijn wonderlijke allegorieën en decoratieve rijkdom.

In zijn boek Whipped cream/Huizen met pruik heeft de fotograaf Niek Biegman een ode gebracht aan het beeldhouwwerk dat zo kenmerkend is voor het historische Amsterdam. En dankzij de wonderen van Koningin Eenoog, zoals W.F. Hermans de camera noemde, laat hij details zien die zelfs de aandachtige beschouwer van deze stad verrassen. Een ware symfonie van betoverende voluten en altijd weer die verwijzingen naar de zee en het handelsimperium dat met zeilende vrachtvaarders tot stand werd gebracht. Door de aard van het onderwerp is er aanleiding om vooral omhoog te kijken, zodat de allerergste plaag in de binnenstad, de automobiel, vaak buiten beeld blijft. Wat zou de stad mooi zijn en aangenaam fris zonder auto’s. Maar verschillende foto’s laten zien dat ook de fiets geen sieraad is voor het stadsbeeld. Afbeelding 81 geeft een magistraal beeld van de Brouwersgracht, zonder auto’s en met zowaar een echt zeilschip. Maar juist dan valt op dat de bruggen, een essentieel onderdeel van de stedelijke ruimte in de grachtengordel, misbruikt worden als fietsenrek. Zie ook afbeelding 32, maar daar vormt die zilverkleurige stinkdoos op wielen de ergste steen des aanstoots.
Het stadsdeel Centrum moet dus per 1 januari 2013 het vastketenen van fietsen aan brugleuningen verbieden. Wie weet is het al verboden, op sommige bruggen staan om geheimzinnige redenen nooit fietsen, bijvoorbeeld Prinsengracht – Brouwersgracht. Na 1 januari worden sloten zonder pardon doorgezaagd en de fietsen gaan regelrecht naar de Hoogovens in IJmuiden. Eigenaren met een grote mond krijgen een fikse boete op de koop toe. De Fietsersbond steunt deze actie tegen asociaal foutparkeren. Helaas heeft het openbaar bestuur afgelopen zomer juist sterk bijgedragen aan de algehele rotzooi in de openbare ruimte door vele bruggen op een beschamend armoedige wijze te ‘versieren’ met vlaggenmasten waaraan vaantjes wapperden met een onleesbare tekst.

Vincent van Rossem

(Uit: Binnenstad 254/255, nov./dec. 2012)