Unesco plaatst Amsterdam op de Werelderfgoedlijst

In de nacht van zaterdag 31 juli op zondag 1 augustus (Nederlandse tijd) heeft het Werelderfgoedcomité van Unesco, bijeen in Brasilia, de hoofdstad van Brazilië, op haar jaarlijkse bijeenkomst Amsterdam geplaatst op de Werelderfgoedlijst. Het comité bestaat momenteel uit vertegenwoordigers van de volgende landen: Australië, Bahrain, Barbados, Brazilië, Cambodja, China, Egypte, Estonia, Ethiopië, Frankrijk, Irak, Jordanië, Mali, Mexico, Nigeria, Rusland, Thailand, de Verenigde Arabische Emiraten, Zuid Afrika, Zweden en Zwitserland. De aanwijzing verliep zonder problemen, wel was er enige discussie over de steigerdoekreclame.
De grachtengordel is het 'kerngebied' van de Unesco-aanwijzing, de rest van de binnenstad is de 'bufferzone'. Let op: De begrenzing is gewijzigd door het Rembrandtplein en het Roeterseiland buiten het kerngebied te laten.

Officieel gaat het om de "Seventeenth-century canal ring area of Amsterdam inside the Singelgracht". Het 'kerngebied' van de aanwijzing betreft de 17de-eeuwse grachtengordel van de Brouwersgracht tot voorbij de Amstel, terwijl de rest van de binnenstad als 'bufferzone' fungeert. Het Rijk heeft namens Amsterdam een meer dan vierhonderd pagina's dik 'nominatiedossier' bij de Unesco ingediend, waarin de bijzondere waarde van de Amsterdamse binnenstad wordt beschreven. De Amsterdamse binnenstad is het meest geslaagde voorbeeld van vroegmoderne stedenbouw in Europa: Renaissance-ideeën over de 'Ideale Stad' zijn toegepast op de Hollandse grachtenstad. De regelmatige vorm van de grachtengordel is op de tekentafel tot stand gekomen. Het mathematisch geordende patroon was op haar beurt weer het voorbeeld voor stadsuitbreidingen elders in wereld. De beroemde halvemaanvorm vormt de context voor achtduizend beschermde monumenten. Er is geen beter bewaarde 17de-eeuwse binnenstad in Europa dan Amsterdam. De grachtengordel staat bovendien symbool voor de politieke, culturele en economische bloei van de Nederlandse samenleving in de Gouden Eeuw.

De in Brasilia getoonde steigerdoekreclame
(foto: Rudolf Rijpma)

Al in 1995, dus 15 jaar geleden, heeft het Rijk het voornemen uitgesproken om Amsterdam te nomineren voor de Werelderfgoedlijst. Het heeft zo lang geduurd, omdat eerst de vereiste nationale en locale bescherming van de Amsterdamse binnenstad moest worden geregeld. In 1999 werd de binnenstad een beschermd stadsgezicht in de zin van de Monumentenwet. Daarna zijn alle bestemmingsplannen aangepast en kwam er een nieuwe Welstandsnota. Ook trad er vertraging op vanwege het Nederlandse lidmaatschap van het Werelderfgoedcomité: Nederland beloofde in die periode geen eigen nominaties in te dienen. De vrees bestond dat deze vertraging nadelig voor Amsterdam zou uitpakken, want de laatste jaren heeft de Unesco het accent verlegd naar de Derde Wereld. De Amsterdamse binnenstad is echter zo bijzonder dat de Unesco alsnog een Europese stad op de Werelderfgoedlijst heeft geplaatst: de lijst is zonder Amsterdam immers niet compleet. Dat Amsterdam bijzonder is, werd voor de aanwezigen in Brasilia getoond met levensgroot geprojecteerde foto's van de Amsterdamse binnenstad, waarop grachten en grachtenhuizen te zien waren. Er werd echter ook een beeld getoond van een grote steigerdoekreclame, wat wel tot een kritische kanttekening leidde. Op advies van Icomos heeft de Unesco enkele aanbevelingen aan de 'siteholder' gedaan die betrekking hebben op de probleemdossiers waarover wij al eerder schreven.

De Unesco vraagt de 'siteholder' te voldoen aan het volgende:

  • Pursuing the application of measures to eradicate aggressive advertising hoardings and video screens on scaffolding and work-site fences inside the property and submit a detailed report on the situation of advertising displays within the property for examination at the 34th session of the World Heritage Committee (2011);
  • Giving thought to a charter of good conduct between the city and the private commercial sector, defining what is and is not allowed with regard to how buildings are treated, shop fronts, signage and lighting, the occupation of public space, urban furniture, terraces, etc.;
  • Making sure that when the Amsterdam Central Borough examines building permits, conservation objectives remain paramount;
  • Ensuring effective control over projects for tall buildings within the agglomeration to monitor their architectural quality and ensure that they are in harmony with the visual expression of the value of the property;
  • Keeping the World Heritage Committee informed of any development project concerning the property, its buffer zone, and surroundings in conformity with paragraph 172 of the Operational Guidelines for the Implementation of the World Heritage Convention.

Nu Amsterdam op de Werelderfgoedlijst staat, zal de stad jaarlijks worden gemonitored en geëvalueerd. De VVAB is 'stakeholder' van de Unesco-aanwijzing en is bijzonder blij met het goede nieuws uit Brasilia! De aanwijzing is een internationale erkenning voor de bijzondere waarde van de Amsterdamse binnenstad, maar ook voor de verdiensten van vele particuliere eigenaren en instellingen die de binnenstad hebben weten te behouden, in de jaren zeventig nog tegen het gemeentebeleid in.

Walther Schoonenberg

De volledige Werelderfgoedlijst van de Unesco is te bekijken hier: http://whc.unesco.org.

Meer lezen:
[Binnenstad niet op slot door Unesco-aanwijzing] (september 2009)
[Managementplan inventariseert bedreigingen] (Binnenstad 231)

Meer lezen:
[Beslissing van UNESCO] (PDF-bestand, 733 KB)
[Advies van ICOMOS] (PDF-bestand, 220 KB)

(Uit: Binnenstad 242, oktober 2010)

Door in te loggen, kunt u ondermeer uw gegevens beheren. Alleen leden hebben een inlogaccount.

Reacties

Er zijn momenteel nog geen reacties op dit artikel.

Alleen als u bent ingelogd, kunt u een reactie plaatsen.