Prinsengracht 43 illegaal gesloopt

Prinsengracht 43 is recent vrijwel geheel gesloopt. Het betreft hier een ‘orde 2’-pand met een fraaie negentiende-eeuwse gevel, waarachter zich een veel ouder, mogelijk zelfs zeventiende-eeuws grachtenpand bevond. Ambtenaren van het stadsdeel hebben toestemming gegeven het pand grotendeels te slopen zonder Bureau Monumenten & Archeologie (BMA) te verzoeken een ‘quickscan’ uit te voeren. Dit is tegen de regels – reden voor een brief aan het stadsdeel.
Prinsengracht 43: alleen de voorgevel is blijven staan Bouwtekening van Prinsengracht 43 uit 1897 (Stadsarchief Amsterdam)

Het bewuste pand is bezocht door ambtenaren van de afdeling Bouw- en woningtoezicht en nadat dezen hadden geconstateerd dat de bouwkundige staat van het pand slecht was, is een sloopvergunning voor een deel van de bouwmuren afgegeven. Tijdens de sloop bleek de kwaliteit van deze muren slechter dan men al vreesde, waarop werd besloten vrijwel het gehele pand te slopen. Alleen de voorgevel zal door een stalen hulpconstructie overeind worden gehouden.

Tegen de regels in werd BMA niet op de hoogte gesteld van dit sloopvoornemen – dat gebeurde pas nadat onze vereniging hierover vragen had gesteld, maar toen was het al te laat. Daardoor is niet gedocumenteerd wat er nu precies verdwenen is en weten we niet welke eventuele monumentale waarden verloren zijn gegaan. Uit bijgaande verbouwtekening van 1897 blijkt echter dat er sprake was van een zeventiende-eeuws pand: de structuur van het pand met een spiltrap halverwege het voorhuis is typerend voor deze periode. De VVAB meent dan ook dat hier een ernstige fout is gemaakt.

Behalve bijna 8000 rijksmonumenten kent de Amsterdamse binnenstad een groot aantal ‘orde 2’-panden, beeldbepalende gebouwen van vόόr 1940, waarvan de precieze waarde niet goed bekend is. De hoeveelheid van dergelijke objecten is echter zo groot dat een voortdurende, ook ambtelijke, inspanning nodig is om erosie van monumentale waarden te voorkomen. Een extra complicatie hierbij is dat van veel woonhuizen niet bekend is wat er zich achter de soms weinig opvallende voorgevels bevindt. In vroeger eeuwen was het gebruikelijk om bij een renovatie de voorgevel naar de mode van de tijd te herbouwen, terwijl de achterliggende structuur (bouwmuren, vloeren, trappenhuizen etc.) werd gehandhaafd en alleen oppervlakkig werden aangepast. Vooral gebouwen met een negentiende-eeuwse voorgevel staan vaak niet op de officiële monumentenlijsten. Om die reden is in 2003 een drietal belangrijke nieuwe instrumenten in het leven geroepen: de ‘quickscan’ bij sloopplannen voor ‘orde 2’-panden, de spoedprocedure om een waardevol gebouw binnen enkele dagen tot beschermd monument te kunnen verklaren en de verscherpte juridische sancties bij ernstige en onherstelbare moedwillige schade aan monumenten. De uitvoering van deze maatregelen hangt af van de bereidheid van het stadsdeel om daadwerkelijk voor bedreigde monumentale waarden op te komen.

De bescherming van ‘orde 2’-panden baart de VVAB zorgen. De vereniging heeft het stadsdeel daarom verzocht het vastgestelde beleid voor ‘orde 2’-panden uit te voeren en zonodig aanvullende maatregelen te nemen om te voorkomen dat beeldbepalende en beeldondersteunende panden of monumentale interieurs verloren gaan.

Walther Schoonenberg

(Uit: Binnenstad 238, februari 2010)

Meer lezen:
[Raadsadres] (20 december 2009)

Door in te loggen, kunt u ondermeer uw gegevens beheren. Alleen leden hebben een inlogaccount.

Reacties

Er zijn momenteel nog geen reacties op dit artikel.

Alleen als u bent ingelogd, kunt u een reactie plaatsen.