Ingezonden brief

Van kwaad tot erger: Herengracht 233

Met de monumentenzorg, het bureau Monumenten en Archeologie (BMA), gaat het van kwaad tot erger. Het is hoog tijd dat de wanprestaties van deze dienst een halt toegeroepen wordt. Een van de laatste ergernissen wordt veroorzaakt door de zogenaamde restauratie van de gevel van Herengracht 233. BMA heeft het lef om wat nog ten dele juist was te vernietigen en een toestand goed te keuren die a) nooit bestaan heeft en b) historisch onjuist is.

a) Herengracht 233, zoals afgebeeld in het Grachtenboek van Caspar Philips.

b) Oude situatie in 1996 met 18de-eeuwse vensters boven en 19de-eeuwse ramen beneden.

c) Nieuwe situatie in 2009: de nieuw aangebrachte ramen met vierkante ruiten.

De vier afbeeldingen laten dit zien: a) de afbeelding in Caspar Philips’ Grachtenboek, b) de toestand tot 2008, c) de toestand 2009, d) een reconstructie van de toestand van omstreeks 1800. Deze laatste werd door ondergetekende in 1996 gepubliceerd in het boekje Amsterdams onvoltooid verleden met de volgende argumentatie: Als wij nu eens uitgaan van de bovenste verdiepingen dan blijkt dat de ontwerper kennelijk weer met het model van de ruit gewerkt heeft, althans wat de vensterproporties betreft (…).

d) Geretoucheerde foto, waarbij de roedenverdeling boven is doorgetrokken naar beneden. Bewerking: Mirjam Boelaars.

Ik denk dat wij in afbeelding d) een zeer aanvaardbare toestand van kort na 1800 hebben teruggevonden, toen de borstweringen van de tweede verdieping verlaagd waren. Bij Caspar Philips (1767) zien wij immers dat de middenrisaliet nog twéé luiken had, met kleínere vensters aan weerszijden. Men kan de vroeg-negentiende-eeuwse verandering nog bewonderen vanwege haar vasthouden aan de aloude logica, maar met de verlaagde borstwering is een reconstructie van de oorspronkelijke toestand van omstreeks 1735 wat de ruitgrootte betreft niet mogelijk, en eigenlijk ook niet zinvol.

De toestand na ‘restauratie’ laat zien dat de architect en BMA totaal gespeend zijn van enig begrip van achttiende-eeuwse architectuur: de proporties van de ruiten in de bovenverdieping (correct in de zojuist vernietigde ramen!) zijn breder dan hoog, en zijn een aanfluiting van zelfs een minimum aan kennis en esthetisch gevoel dat verwacht mag worden bij een restauratie.
“Men moet de geschiedenis kunnen aflezen”; “elke verandering is interessant en moet bewaard worden”: dergelijke slogans gaan hier niet eens op (het gaat inderdaad van kwaad tot erger), want men kan de geschiedenis níet aflezen. Ja, een deel van de geschiedenis werd zelfs ausradiert.

Het geval Herengracht 233 staat helaas niet alleen. Ergerlijke foute ingrepen van BMA, (nota bene ingrepen in goedbewaarde originele toestanden!) kan men ook aantreffen bij het zwart-oliën, over de voegen heen, van fraaie oranje baksteen, zoals bijvoorbeeld bij de Lommerd en elders, of bij het donkerverven van de roeden in het eerder perfect bewaarde huis Herengracht 493.

Schande, schande, schande.

Gustav Leonhardt

Naschrift: Naar aanleiding van deze brief heeft het hoofd van BMA een gesprek gehad met de schrijver.

Zie ook: [Een reactie] (Binnenstad 235)

(Uit: Binnenstad 233, maart 2009)