Bezuinigingsmaatregel van de centrale stad

Subsidie stopt voor eigenaren gemeentelijke monumenten

Het staat zo mooi op de website van het Bureau Monumentenzorg en Archeologie: “Ook de komende jaren zullen de veelal particuliere eigenaren van beschermde monumenten worden gestimuleerd hun panden te restaureren en te onderhouden door een restauratiesubsidie aan te bieden en adviezen voor restauratie te geven”. Van dit voornemen hoeven particuliere eigenaren van gemeentelijke monumenten echter niets te verwachten. Voor dit jaar is het beschikbare budget vrijwel op, in 2007 komt er niets in de subsidiepot.

Geld voor gemeentelijke monumenten kwam tot nu toe voornamelijk uit het Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing (ISV) dat door het rijk werd verstrekt en dat door de centrale stad in diverse potjes werd gestopt. In 2004 kreeg Amsterdam nog 95 miljoen euro, in 2006 zal dat 45 miljoen euro zijn en het jaar daarna wordt het bedrag nog kleiner. Toen B en W discussieerden over de begroting voor 2006 werd besloten om “in de jaren 2007 en verder geen middelen ISV voor monumentenzorgprojecten van particuliere aanpak uit te trekken”. Wel blijft geld beschikbaar voor projecten die worden ontwikkeld door stadsdelen. Daarbij gaat het om projecten met een niet-woonbestemming die een algemeen belang vertegenwoordigen en bijdragen aan een positieve ontwikkeling van omgeving en buurt. In zo’n project kunnen ook gemeentelijke monumenten zitten. Voor initiatieven van particuliere eigenaren komt geen geld beschikbaar.

Zowel bij het stadsdeel-Centrum als bij het Bureau Monumenten en Archeologie wreef men zich de ogen uit toen men deze tekst las. Dit kon toch niet waar zijn. Guido Frankfurther, wethouder stadsdeel-Centrum voor o.a. monumenten schreef de fractievoorzitters uit de gemeenteraad een brief waarin hij een klemmend beroep op hen deed om het stopzetten van de subsidies ongedaan te maken. Hij wees erop dat het stadsdeel-Centrum door de maatregel sterk wordt gedupeerd omdat hier verreweg de meeste particuliere woonhuismonumenten van de gemeente Amsterdam te vinden zijn. “Daarnaast is het stadsdeel bezig om 1000 panden op de gemeentelijke monumentenlijst te zetten, een initiatief van de centrale stad. Dit traject loopt door tot medio 2007 en heeft inmiddels geresulteerd in ca. 450 plaatsingen.”
Saskia Bruines, lid van de gemeenteraad voor D66, diende bij B en W een motie in om de beslissing ongedaan te maken. Zij voerde hiervoor aan dat het monumentale karakter van de Amsterdamse binnenstad een belangrijke motor is achter het toerisme en de economie van de gemeente Amsterdam in het algemeen en het stadsdeel-Centrum in het bijzonder. Ook wees ze erop dat behoud en herstel van monumenten in de historische binnenstad geen kwestie is van verfraaiing, maar blijvende impulsen nodig heeft om het karakter te beschermen en te behouden.
Het antwoord van B en W was koeltjes: “Als een nieuwe gemeenteraad de regeling wil veranderen dan staat het haar vrij om bij de bespreking van de ISV-begroting 2007 een andere keuze te maken”.
Een schrale troost. Ook al zou die nieuwe gemeenteraad eind dit jaar de beslissing ongedaan maken, dan zal het grootste deel van het ISV-geld voor 2007 al zijn uitgegeven en lost het voor particuliere eigenaren van gemeentelijke monumenten voorlopig niets op.
Marleen Slooff, hoofd beleid en bescherming van het Bureau Monumenten en Archeologie: “We waren nu net zo goed bezig. Het aantal gemeentelijke monumenten wordt uitgebreid en dan krijg je dit. Ik vrees dat monumenten nu niet worden opgeknapt omdat de eigenaren het geld niet hebben voor noodzakelijke verbeteringen. Particuliere eigenaren van gemeentelijke monumenten hebben dan alleen de nadelen van het bezitten van een monument. Ze moeten aan allerlei verplichtingen voldoen, maar steun bij het in goede staat houden van het monument krijgen ze niet meer.”

Amsterdam telt 924 gemeentelijke monumenten waarvan ruim 600 in het centrum. Het totale aantal zal nog met ongeveer 400 zijn uitgebreid als de plaatsing van 1000 nieuwe monumenten in het voorjaar van 2007 is voltooid.
Tussen 1993 en 2005 zijn 129 gemeentelijke monumentenpanden en 109 beeldbepalende panden gerestaureerd. De totale investering bedroeg 474 miljoen euro. De gemiddelde investering bedroeg 250.6769 euro, de gemiddelde subsidie 53.419 euro. Voor 2006 komt uit de ISV-pot een miljoen euro beschikbaar voor gemeentelijke monumenten, er was drie miljoen euro gevraagd. Het aantal verzoeken om subsidie omvat meer geld dan nu beschikbaar is. Monumentenzorg moet dus schrappen in de aanvragen.
De vrees dat particulieren door het wegvallen van subsidie minder aan het onderhoud van hun gemeentelijke monument kunnen doen is reëel. De achteruitgang in kwaliteit is te voorkomen wanneer het rijk de onderhoudskosten voor dit soort monumenten weer aftrekbaar voor de belastingen zou maken. Een dergelijke regeling bestaat al voor rijksmonumenten. Een aantal organisaties, waaronder vakbonden, hebben de Tweede Kamer gevraagd deze maatregel te nemen.
Marleen Slooff: “Het zou een stuk schelen als dit zou gebeuren”.

Frans Heddema

Cultuurfondshypotheek

Sinds kort kunnen eigenaren van gemeentelijke monumenten en beeldbepalende panden in aanmerking komen voor een goedkope hypotheek: de Cultuurfondshypotheek. Dit is een lening met een rente van 1,5 % die verstrekt wordt door het Nationale Restauratiefonds. Met een dergelijke lening kan een restauratie worden bekostigd. Het NRF is een particuliere stichting zonder winstoogmerk en is opgericht om restauraties financieel te ondersteunen.
Meer informatie: www.restauratiefonds.nl.

(Uit: Binnenstad 215, februari 2006)