Bijzondere ledenvergadering over het water, 21 mei 2005

Op de algemene ledenvergadering 2005 is besloten een extra ledenvergadering te houden over het water. Deze vond plaats op zaterdag 21 mei, in Arti et Amicitiae. Dit naar aanleiding van de Visie op het Water van het stadsdeel Centrum die o.a. de verspreiding van de bestaande woonboten betreft over een groter gebied van de binnenstad. Op 7 juni vindt de inspraakavond over het water plaats.
Op de agenda van de extra ledenvergadering stond het standpunt van de vereniging over het water en de schriftelijke inspraakreactie van de vereniging op de Visie op het Water van het stadsdeel Centrum. Deze werd door de leden overgenomen.

Notulen

Bijzondere ledenvergadering, zaterdag 21 mei 2005 in Arti et Amicitiae, Rokin 112 te Amsterdam

Minne Dijkstra, voorzitter van de werkgroep Water, opent de vergadering en zal de vergadering voorzitten. Hij vertelt dat er tot twee jaar geleden in de gemeente geen consistent beleid t.a.v. het water bestond. Dit voorjaar heeft het stadsdeel-Centrum de nota “Visie op het water” opgesteld. Op de agenda van vandaag staat de voorgestelde schriftelijke inspraakreactie van de vereniging op deze nota. Op 25 april j.l. was er een inspraakavond over dit onderwerp gepland, maar deze is vanwege de te hoge opkomst uitgesteld naar 7 juni a.s. Voorafgaand aan de inspraakavond heeft de vereniging in de binnenstad 10.000 pamfletten verspreid met een enquête waarop bewoners o.m. konden aangeven of ze voor of tegen het verspreiden van de bestaande woonboten over een groter gebied van de binnenstad zijn, zoals het stadsdeel beoogt.

Walther Schoonenberg licht de voorgestelde reactie van de vereniging op de nota toe. Het is niet de eerste keer dat het woonbotenbeleid van de gemeente binnen de VVAB ter discussie staat. In 1985 heeft de vereniging een opiniepeiling onder de bewoners van de grachten gehouden, waarop 2500 bewoners reageerden en 2/3 aangaf dat het aantal woonboten zou moeten verminderen. De enquête die momenteel wordt gehouden, is nog niet afgerond, maar tot nu toe hebben al meer dan 1000 mensen gereageerd en uit de voorlopige telling blijkt dat opnieuw 2/3 van de bewoners aangeeft dat het aantal woonboten zou moeten verminderen.

Het water is in Amsterdam allesbepalend voor het stedenbouwkundige concept, dat ontwikkeld werd volgens de principes van de Renaissance. De openheid van het water is van essentieel belang voor de ruimtelijkheid van de stedenbouwkundige structuur. Amsterdam heeft nauwelijks pleinen; zijn ruimtelijke werking moet het ontlenen aan de grachten. De werkgroep Water heeft in 2003 een aantal uitgangspunten geformuleerd die door de ledenvergadering zijn overgenomen: Het water is openbare ruimte – wat impliceert dat gestreefd wordt naar meer dynamisch gebruik (vaarweg) i.p.v. statisch gebruik (woonboten) en dat het aantal ligplaatsen voor woonarken zou moeten af nemen; Herstel van de relatie tussen stad en water; Meer ruimte voor water, dat wil o.m. zeggen dat het water niet langer opgevat wordt als restruimte en dat het op sommige plaatsen teruggebracht kan worden; Welstandsnormen voor woonboten: streven naar schepen die kunnen varen i.p.v. ‘bouwwerken op drijvende betonnen bakken’; Criteria voor ligplaatsen – de huidige maximale afmetingen, 30 m lang x 5 m breed x 2,5 m hoog, zijn te groot voor de kleinschalige binnenstad.
De eerste resultaten hiervan zijn dat alle vervangings- en verbouwingsaanvragen door de Welstandscommissie worden beoordeeld; dat voor nieuwe woonboten die in strijd zijn met het bestemmingsplan een art.19-procedure gevoerd moet worden en dat er een discussie op gang is gekomen over de bestaande welstandseisen en vervangingsrichtlijnen.

Hoewel de uitgangspunten van de nota overeenkomen met die van de vereniging – ook het stadsdeel spreekt over het “waar mogelijk herstellen van de openbaarheid” – , is de uitwerking nogal teleurstellend. Ons voornaamste bezwaar is dat de bestaande woonboten verder uit elkaar gelegd worden en door grotere schepen vervangen mogen worden, zodat ze een groter oppervlak van de stad zullen beslaan.

In de beoogde reactie van de vereniging die nu op de agenda staat, schrijft de VVAB dat het toekomstige kerngebied van de UNESCO-werelderfgoedlijst, dat zijn de 17de-eeuwse hoofdgrachten (Singel – Prinsengracht), zoveel mogelijk woonbootvrij gehouden zou moeten worden. Ook het aantal woonboten in de Amstel zou moeten afnemen. Bovendien vraagt de vereniging zich af waarom het aantal ligplaatsen gefixeerd wordt op het toevallige aantal boten dat er nu ligt. Het gewenste aantal ligplaatsen zou moeten volgen uit politieke keuzes die t.a.v. het water worden gemaakt. Verder zouden ook de bestaande boten moeten voldoen aan de welstandscriteria, wat betekent dat het uitsterfbeleid voor woonarken in stand moet blijven. En tenslotte zouden arken niet vervangen mogen worden door schepen van grotere afmetingen, zoals het stadsdeel voorstelt. Op grond van deze criteria heeft de werkgroep Water een alternatieve langetermijnvisie voor 30 jaar opgesteld, waarin 165 van de 900 woonboten op den duur verplaatst zouden moeten worden naar andere stadsdelen of moeten worden uitgekocht. Uit de gelden die de nieuwe aanlegovereenkomsten genereren, zou een saneringsfonds gestart kunnen worden.

Na een korte pauze is er gelegenheid om op het voorstel te reageren. Door het jarenlange gedoogbeleid van opeenvolgende stadbesturen na de Tweede Wereldoorlog zijn de woonboten onlangs gelegaliseerd. De zogenaamde ligplaatsvergunningen zijn bij verkoop overdraagbaar. Iemand wijst erop dat het moment van overdracht van een ligplaatsvergunning een aangrijpingspunt kan zijn om nadere eisen te stellen. Walther Schoonenberg antwoordt dat het bestuur in aanvulling op de inspraakreactie tevens wil voorstellen om de overdraagbaarheid van de ligplaatsvergunningen te beperken. De huidige eigenaren zouden dan wel de waarborg krijgen om hun schip mét ligplaatsvergunning te verkopen, maar de volgende eigenaar zou deze vergunning niet opnieuw kunnen doorverkopen. Door een dergelijke maatregel zal het op termijn mogelijk zijn om het aantal woonboten terug te dringen.
Dhr. Marselis en Els Willems stellen voor om woonarken voor lelijke gebouwen of kantoren i.p.v. voor monumenten te leggen. De werkgroep Water is het hier in principe wel mee eens, maar is van mening dat het onderwerp allereerst ‘stedenbouwkundig’ benaderd zou moeten worden. Zij is er niet voor dat er bijvoorbeeld schepen voor de bibliotheek van de Letterenfaculteit komen te liggen, omdat de Torensluis te laag is om er met een schip onderdoor te varen.
Dhr. Van Reenen merkt op dat de grachten niet alleen dichtslibben door woonboten maar ook door de kleine plezierbootjes. De voorzitter denkt dat dat komt omdat het precario voor dergelijke bootjes te laag is, waardoor de binnenstad “de goedkoopste jachthaven van Nederland is”. Ook wordt gewezen op het feit dat er momenteel voor woonboten geen onderhoudsplicht geldt. Pas als een boot zinkt kan de gemeente deze wegslepen. Myriam Daru vraagt aandacht voor de toekomstige situatie van het Westerdok, dat straks volgeplempt wordt met woonboten. In het Westerdok worden de woonboten straks ‘dubbel geparkeerd’. De Oostzijde van het dok behoort tot de Centrale stad, de westzijde tot het stadsdeel-Centrum. Schoonenberg antwoordt dat het Westerdok in principe wel een plaats is waar altijd schepen hebben gelegen, maar dat het niet een soort woonboten-jachthaven moet worden. De vereniging wil bepleiten om de ‘plangrens’ die nu dwars door het water loopt te verleggen.
Herman Pinkse wijst erop dat de vereniging de bouw van houten steigers niet moet uitsluiten; een loopsteiger kan ook 1 m breed zijn. Daar tegenover wordt gesteld dat de gemeente van bedrijven die voor de deur een aanlegplaats wensen, wel zou kunnen eisen een stenen waterstoep te bouwen.

Tenslotte wordt iedereen opgeroepen om naar de inspraakavond te komen. Schriftelijke inspraakbijdragen, ook van individuele bewoners, kunnen ingeleverd worden tot 14 juni.

[Meer lezen]