Amsterdamse gevelstenen

Gekroont ambeeld van binnen- naar buitenkant

Op een foto in het archief van de VVAG uit 1972 ziet de gevelsteen IN HET GEKROONT AMBEELD, Korte Leidsedwarsstraat 26, er nog redelijk gaaf uit. Enkele kleine afbrokkelingen aan de bovenrand en wat materiaalverlies aan het oppervlak waren toen de enige gebreken. Op een opname uit 1990 is echter duidelijk te zien dat vrijwel de gehele tekst op de onderrand onleesbaar weggesleten is en dat de oppervlaktebeschadigingen zich uitgebreid hebben.

Nadat de eigenaar van het pand was aangeschreven en geattendeerd op de 50% subsidie uit het Geveltekenfonds kreeg de VVAG al snel toestemming om een restauratieopdracht te verstrekken. Niek Wittebrood, die in 2000 Jan Hilbers had geassisteerd bij het restauratieproject van de gevelstenen in Monnickendam, heeft de klus op zich genomen. Voor de reconstructie van de tekst heeft Wittebrood de hulp van steen-typografe Saskia de Leeuw ingeroepen. Zij heeft eerst een afdruk van de onderrand gemaakt waarna Wittebrood, met behoud van zoveel mogelijk origineel materiaal, het verweerde en versuikerde oppervlak tot op de gezonde steen wegkrabte. Daarna kon met restauratiemortel de tekst weer opgebouwd worden.

Korte Leidsedwarsstraat 26, vóór restauratie Korte Leidsedwarsstraat 26, na restauratie

De gevelsteen heeft niet altijd op deze plek gezeten. In een artikel in Ons Amsterdam (10de jaargang, 1958, pag. 48-51) vermeldt Alings de steen, ingemetseld in het interieur, boven het buffet, van restaurant ‘De Smidse’, Korte Leidsedwarsstraat 26, en noemt als oorspronkelijk adres Karthuizersstraat 7. In een later artikel in Ons Amsterdam (12de jaargang, 1960, pag. 89- 93) bespreekt Alings de steen opnieuw en geeft een aantal bijzonderheden. Uit een verkoopakte van 4 december 1742 was gebleken dat de smid Tielman Vink het huis in de Karthuizersstraat had gekocht. Het ligt voor de hand om te veronderstellen dat Vink het jaar daarop het pand liet verbouwen en toen zijn huismerk IN HET GEKROONT AMBEELD met jaartal 1743 heeft laten plaatsen.
Omstreeks 1900 zijn de panden Karthuizersstraat 3 t/m 9 afgebroken om plaats te maken voor het nog bestaande schoolgebouw. Wat er precies met de gevelsteen is gebeurd is niet bekend. Alings schrijft dat de in het restaurant ingemetselde steen een bruikleen zou zijn van het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap aan Nicolaas Kroese. Bij het KOG is hier niets over bekend. Ook is mij niet precies bekend wanneer het aambeeld van de binnenmuur boven het buffet naar de buitenmuur is verhuisd.

Gedenksteen gerestaureerd

De gedenksteen van Alberdingk Thijm in de touwen om weer teruggebracht te worden

Op 29 mei j.l., tijdens een drukke bijeenkomst in de Westerkerk, werd na een toespraak van prof. dr. Herman Pleij, op ‘hedendaagse’ wijze (dat wil zeggen virtueel) de gerestaureerde gedenksteen in de gevel van het sterfhuis van Alberdingk Thijm onthuld.
Deze hardstenen plaat met in vergulde gotische letters de tekst: “Hier woonde in 1867 en (stierf) 17 maart 1889 Dr Joseph Albert Alberdingk Thijm” werd op 23 maart 1893 aan de gevel van Nieuwezijds Voorburgwal 161 aangebracht.
In de loop der tijd was de plaat grauw en de tekst vuil en vrijwel onleesbaar geworden. Dit ondanks een schoonmaakbeurt, en een her-onthulling door burgemeester d’Ailly in 1954. Op initiatief van het Nijmeegse Thijmgenootschap, met steun uit het Geveltekenfonds en de medewerking van de fa. Kneppers, kon de VVAG het een en ander coördineren. Het resultaat mag gezien worden. Wat misschien wel het meeste opvalt, vergeleken met de oude toestand, is het feit dat de twee foeilelijke spotjes ter weerszijden van de steen verdwenen zijn. De eigenaar/beheerder van het pand heeft deze verwijdering bekostigd. Veel dank.

Onno Boers

(Uit: Binnenstad 207, september 2004)

Door in te loggen, kunt u ondermeer uw gegevens beheren. Alleen leden hebben een inlogaccount.

Reacties

Er zijn momenteel nog geen reacties op dit artikel.

Alleen als u bent ingelogd, kunt u een reactie plaatsen.