Niet voor de gemeentelijke plannenmakers die op papier bezig zijn de zuidelijke IJ-oever vol te
proppen met hoogbouw, niet voor de bouwers en beleggers, zeker niet voor kandidaat-
huurders of -kopers die er van dromen straks van dertig tot veertig meter hoogte neer te kijken
op die dertien 17de-eeuwse huizen aan de Zandhoek, een aardig stukje Madurodam als toegift
op de investering. Wel onaanvaardbaar voor de bewoners van de eilanden, en voor ieder die
van het eigen gezicht van Amsterdam houdt.
Die dertien huizen hebben een symboolfunctie.
Ze moesten in 1943 gesloopt worden voor uitbreiding van de erachter gelegen
sigarettenfabriek Batco. In plaats van de sloopvergunning te geven plaatste de gemeente de
panden op een monumentenlijst. Dat is een keerpunt geworden. Het herstel begon, toen in
1954 de Vereniging Hendrick de Keyser Zandhoek 4 aankocht. In 1978 voltooide Stadsherstel
de restauratie van de nrs. 13 en 14, daarmee was de Zandhoek de geslaagde laboratoriumproef
van de aanvankelijk als hersenschim beschouwde stelling dat eeuwenoude versleten, vaak
bouwvallige panden kunnen herrijzen tot hooggewaardeerde woningen. De Batcofabriek is
verdwenen, evenals het constructiebedrijf van Jonker, de zware industrie van het
Bickerseiland. Op die plekken zijn vriendelijke nieuwe woonwijkjes verrezen, talrijke
pakhuizen werden ingericht tot woningen. De Westelijke Eilanden maakten echter deel uit
van de wederopbouwplannen, die in 1953 waren vastgesteld, volgens de ideeën van de
afdeling Stadsontwikkeling: cityvorming, geen woningen, de oude troep opruimen, zie de
Weesperstraat. Het heeft harde strijd gekost om het tij te doen keren; in de Nieuwmarktbuurt,
in de Jordaan, ook op de Westelijke Eilanden. Daar stonden de actievoerders ‘ome Joop’
Beaux en mevr. Jolande Hoekema in de voorste rij tegen de kantoorklonten ‘de Walvis’ en
‘de Narwal’. Toen de volgzame gemeenteraad daarmee accoord ging werden uit protest de
bruggen opgehaald, zodat de eilanden een dag lang weer echte eilanden waren.
Het is wel treurig dat de gemeentelijke plannenmakers nog altijd voorthinken op de achterhaalde ideeën
van een halve eeuw geleden.
Geurt Brinkgreve
(Uit: Binnenstad 199, april 2003.)
Door in te loggen, kunt u ondermeer uw gegevens beheren. Alleen leden hebben een inlogaccount.
Er zijn momenteel nog geen reacties op dit artikel.
Alleen als u bent ingelogd, kunt u een reactie plaatsen.