Het ambachtelijke scheermes

Alleen hoogbejaarde heren weten nog hoe het voelt om door een ervaren vakman te worden geschoren met het ouderwetse opengeklapte scheermes. De baardstoppels zijn dan weg tot in de diepste plooien en rimpels, de huid voelt vele jaren jonger.

Zo'n scheermes was een precisie-instrument van het beste staal, het werd door de eigenaar op diens riem op scherpte gehouden en het kon generaties meegaan. Het oude scheermes had één bezwaar: het was een gevaarlijk instrument. De klant moest een restloos vertrouwen hebben in de barbier, in zijn goede bedoeling en in zijn vaste hand. Dat was dan ook het aanvalspunt voor de firma Gillette: hun nieuwe scheerapparaat was veilig, 'the safety razor', de stoppelbaardige hanteerde het zelf en hij kon zich hoogstens ondiepe snijwondjes toebrengen. Voor de fabrikant bestond de winst uit de markt die hij voor zichzelf opende met de verwisselbare mesjes. Zo ontstond het scheerapparaat dat in de twintigste eeuw de wereld veroverde en inmiddels verdrongen werd door het electrische apparaat. Elk mesje had twee snijkanten, je kon het omdraaien. Technische verbeteringen zijn vaak alleen in het belang van de fabrikant, niet van het publiek. Het nu gangbare apparaat is een simpel plastic object, waarin je voor elke scheerbeurt een nieuw mesje moet inklikken, dat maar één keer optimaal functioneert, héél handig … en duur.
Zou dat de deur weer op een kier zetten voor het ambachtelijke scheren? Er is in ieder geval één kapper in Amsterdam die dat ambacht nog verstaat: Figaro Pasquale in de Begijnsteeg. Toen hem onlangs het verzoek bereikte van een patiënt in het St. Lucasziekenhuis om die kunst te demonstreren, kon de hier afgebeelde foto worden gemaakt. De patiënt is al lang weer ontslagen.

Geurt Brinkgreve

(Uit: Binnenstad 194, juli 2002.)