Amsterdamse gevelstenen

V.O.C. 1602 - 2002

Enkele V.O.C.-gerelateerde gevelstenen 1

Aan Amsterdamse gebouwen treffen we weinig directe verwijzingen naar de V.O.C. aan. Het bekende V.O.C.-embleem, in combinatie met de hoofdletter A als aanduiding van de Amsterdamse kamer (afdeling) van de Compagnie, treffen we slechts aan in het fronton van het poortje naast de V.O.C.-pakhuizen Prins Hendrikkade 176. Gevelstenen echter, met een directe relatie tot de V.O.C. en de handel die de Compagnie dreef, zijn nog wel bewaard gebleven. Hier volgt een kleine keuze.
Oudezijds Voorburgwal 14

Oudezijds Voorburgwal 14 (zijgevel)

Een klein steentje waarop drie, duidelijk aangeschoten matrozen. Het reliëf is afkomstig van Bethaniëndwarsstraat 20. Dit pand brandde in 1925 af en de steen belandde in de collectie van het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap. In 1942 bij de restauratie van Oudezijds Voorburgwal 14 kreeg de steen zijn huidige plek.
De Bethaniëndwarsstraat ligt vlak bij het Oost-Indisch Huis is de Oude Hoogstraat waar o.a. soldij werd uitbetaald. Het steentje met de drie matrozen was zonder twijfel het reclamebord van een van de talloze kroegen of logementen daar in de directe omgeving.

Tweede Rozendwarsstraat 21

Tweede Rozendwarsstraat 21

In vol ornaat poseert deze OSTINISVARDER, duidelijk van een andere rang dan de drie matrozen. Het wat en waarom van deze steen op deze plek, in 1930 was het adres nog Rozenstraat 154, moet nog uitgezocht worden. Was het de woonplaats van een V.O.C.- officier, of hoge beambte in ruste…?

Halvemaansteeg 10 (thans in Den Haag)

De Malaxse Tinberg 1754

Een bijzondere gevelsteen, niet meer in Amsterdam, maar sinds 1935 in een kantoorgebouw in Den Haag, is DE MALAXSE TINBERG 1754. Tot 1917 zat dit reliëf boven de pui van Halvemaansteeg 10, waar in 1742 de meester tinnegieter H. Marsman woonde. Bij een vernieuwing van de gevel in 1754 liet hij de gevelsteen aanbrengen. De voorstelling op de steen is van hetzelfde karakter als op de steen D. CORMANDELSE CATOEN BAALEN, de Amsterdamse handelaar in zijn beste pak, ter plekke in onderhandeling met "zijn" leverancier. De inboorling rechts, zit onder een palmboom geknield naast een stapeltje tinbroodjes, waarvan hij er eentje op zijn schoot heeft liggen.

D. Cormandelse Catoenbalen

Warmoesstraat 174 (thans in Amsterdams Historisch Museum)

De prachtige steen D. CORMANDELSE CATOEN BAALEN, afkomstig uit de achtergevel van Warmoesstraat 174, is sinds 1879 eigendom van het Koninklijk Oudheidkundig Genootschap en opgesteld in het Amsterdams Historisch Museum. Ook hier is, net als op DE MALAXSE TINBERG de handelaar voorgesteld alsof hij regelmatig naar India ging om daar over prijs en kwaliteit te onderhandelen. De teksten en getallen, ingehakt in de opgestapelde balen, zijn aanwijzingen over kwaliteit en bestemming van de goederen.

Onno Boers

Rectificatie
Op bladzijde 118 van het decembernummer 2001, staat over de gevelsteen IN DIE VERGULDEN CATER IN DIE NIEV STAT dat de kater een muis onder zijn voorpoot heeft. Dit moet echter een klein katje zijn. Zo heeft Hans 't Mannetje het ook bedoeld n.a.v. oude foto's.

[volgende aflevering]

(Uit: Binnenstad 192, februari 2002.)

Door in te loggen, kunt u ondermeer uw gegevens beheren. Alleen leden hebben een inlogaccount.

Reacties

Er zijn momenteel nog geen reacties op dit artikel.

Alleen als u bent ingelogd, kunt u een reactie plaatsen.