Stadsherstel Amsterdam, jaarverslag 2000

In het jaarverslag-2000 van Stadsherstel Amsterdam NV lezen we: "Het opmerkelijke is dat tegen particulieren door Stadsherstel zelden of nooit procedures behoeven te worden gevoerd, hoewel bij hen vaak sprake is van een duidelijke belangentegenstelling. Ook tegen huurders van Stadsherstel behoeft maar zelden geprocedeerd te worden. Bij de overheid zijn er op het eerste gezicht, gelet op onze doelstellingen, nauwelijks belangentegenstellingen te verwachten, maar uit het overzicht van lopende procedures blijkt dat de praktijk een genuanceerder beeld oplevert."

Er had beter 'tegenovergesteld' kunnen staan, in plaats van 'genuanceerd'. Staatssecretaris Van der Ploeg heeft de binnenstad aangewezen als beschermd stadsgezicht, mooi zo. Hij heeft ook de nota 'Belvedère' laten opstellen, waarin gepleit wordt voor handhaving van cultuurhistorisch waardevolle stads- en landschapsbeelden: óók mooi. De binnenstad is het waardevolste stadsbeeld in Nederland. Wie staan altijd klaar als in die stads- en landschapsbeelden zieke plekken moeten worden aangepakt en bedreigingen voorkomen? De niet-winstbeogende rechtspersonen, in Amsterdam in de eerste plaats Stadsherstel. Je zou dan van de overheid, die het op papier zo goed weet, de houding verwachten "welkom, bondgenoot, waarmee kunnen we u van dienst zijn?" Niks daarvan: zure procedures om de instelling die de kastanjes uit het vuur haalt, op de daarvoor nodige subsidies te beknibbelen.

Desondanks groeit Stadsherstel door, langzamer wegens de stijgende bouwkosten en de onhaalbaar geworden koopprijzen dan de leiding zou willen, maar gestadig. De fusie met het Amsterdam Monumenten Fonds, die op 1 januari 2000 van kracht werd, bracht 12 grote gebouwen, zonder woonfunctie binnen het bezit, waarvan 7 kerken. In de sector woonhuizen kwamen 7 restauraties gereed, een inverstering van 12,5 miljoen. In 2001 stijgt het programma tot 19 miljoen. Het vertrouwen dat Stadsherstel geniet, bleek wederom uit de emissies die ruim 35 miljoen nieuw kapitaal opbrachten. Richtlijn is dat een derde van de investeringen door subsidies moet worden gedekt, maar dat kost vaak moeite. Het aantal panden of gebouwen bedraagt nu 450, met totaal 950 wooneenheden, daarvan hebben 353 woningen een huur van f 712,-- of minder per maand. Dat is de kernvoorraad die alleen bij nieuwe investeringen in huur wordt verhoogd. Het verwijt dat Stadsherstel zich bij voorkeur richt op duurdere woningen slaat nergens op. Er zijn 114 woningen met een huur van f 1600,-- p.m. of hoger, 13 % van het totaal, waarvan 7 gestoffeerd, en 190 die tussen f 1140,-- en f 1600,-- p.m. kosten, derhalve 22 %, dat is een evenwichtige verdeling. De omlaag geschroefde subsidies en de opgestuwde bouwkosten maken het nu onmogelijk de kernvoorraad uit te breiden. De panden waren als regel aangekocht in de jaren '60 tot '80, toen uitgewoonde monumenten nog voor enkele tienduizenden guldens werden aangeboden. Ondanks het sindsdien tot onwaarschijnlijke hoogte gestegen prijsniveau, slaagde Stadsherstel er in het verslagjaar in om vijf panden c.q. complexen aan te kopen.

Het omvangrijkste werk in uitvoering kan vanuit de Amstelkerk, het kantoor van Stadsherstel, worden gevolgd. Dat is het uit 1857 daterende kerkgebouw De Duif aan de overzijde van de Prinsengracht, waarvan de gevel jarenlang verborgen is geweest achter een stutconstructie die zelf al aan vernieuwing toe was. Als niet een groepje verontwaardigde oud-parochianen zich van het gebouw meester had gemaakt, toen het bisdom de parochie had opgeheven, dan zou ook De Duif al zijn gesloopt en vervangen door een 'marktconform' bouwsel. Actie van buurtbewoners heeft bereikt dat het Amstelveld, jarenlang in gebruik als parkeerplaats voor 450 auto's, waarvan 80 % lang-parkeerder, nu een oase is van echt stadsleven; bloemenmarkt op maandag, verder kinderspeelplaats en voetbalveldje, banken onder de bomen. Rondom staan herstelde woonhuizen, langs de Prinsen- en de Reguliersgracht. Het Amstelveld is met zijn omgeving een van de mooiste plekken binnenstad geworden, dankzij Jan Veth die in 1901 het gemeentelijke plan blokkeerde om de Reguliersgracht te dempen, én dankzij Stadsherstel Amsterdam n.v.

Geurt Brinkgreve

(Uit: Binnenstad 189, juli 2001.)