Bewoners op de bres voor hun eigen deelraad

De Vereniging Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad zal geen stemadvies geven over het komende referendum over de deelraad Binnenstad. Het woord is aan de leden zelf. Ondergetekende is behalve voorzitter van onze vereniging ook bewoner van de binnenstad en ondervindt de lasten en lusten van het wonen in de unieke Amsterdamse binnenstad. Hij is vóór een eigen deelraad: in zijn mening zijn we in de huidige politieke constellatie waarin het deelradensysteem nu eenmaal bestaat, beter af met een eigen deelraad. Onderstaande is dus geen verenigingsstandpunt, maar een persoonlijk standpunt.

De binnenstad is het enige stadsdeel dat geen eigen deelraad heeft. Dat betekent dat de gemeenteraad van de centrale stad beslist over het wel en wee van de binnenstad. Dat is vanuit democratisch oogpunt verwerpelijk: het betekent dat de burgers van Amsterdam beslissen over de burgers van de binnenstad. Het referendum zelf laat zien hoe fout dat is: de burgers van Amsterdam beslissen of de burgers van de binnenstad een eigen deelraad mogen hebben, alsof de bewoners van de binnenstad onmondig en niet toerekeningsvatbaar zijn. De tegenstanders van de deelraad legitimeren deze zeer ondemocratische situatie met de stelling dat de binnenstad van ons allemaal is. Maar is heel Amsterdam niet van ons allemaal? De bewoners van de binnenstad hebben ook zeggenschap over grootstedelijke functies als het Concertgebouw en het Rijksmuseum, functies die in een ander stadsdeel liggen. Die zeggenschap gaat via de centrale stad. Hetzelfde zal gelden voor de grootstedelijke functies van de binnenstad. Maar de binnenstad heeft ook kleinstedelijke functies, sterker: dat is juist het unieke van de Amsterdamse binnenstad vergeleken met andere Europese hoofdsteden. De binnenstad is ook een woongebied van 80.000 mensen. Die mensen, die vaak veel geld en energie hebben gestoken in de instandhouding van hun woonhuismonument, onderdeel van het erfgoed van ons allen, zijn politiek gezien monddood gemaakt: zij mogen niet beslissen over hun eigen woongebied. Dat is niet van deze tijd.

Onze vereniging heeft altijd gestreden en zal altijd blijven strijden voor het behoud en herstel van de schoonheid en het karakter van de Amsterdamse binnenstad. Zonder het particulier initiatief van restaurerende instellingen en woonhuiseigenaren zou deze unieke binnenstad allang zijn weggevaagd. Thans wordt de binnenstad bedreigd door zakenlieden die het behouden erfgoed tot een decor willen maken van een pretpark waarin commerciële uitbating de hoofdrol speelt. De belangrijkste kracht tegen die ontwikkeling vormen de bewoners van de binnenstad van Amsterdam, samen met organisaties als onze vereniging. De bewoners hebben direct belang bij een mooie en schone binnenstad die niet verloederd is en waarin reclamewildgroei en dichtslibben van de openbare ruimte, te land en te water, wordt tegengegaan. Zij zijn het die een cruciale rol spelen in het behoud van de "functiemenging", de officiële hoeksteen van het gemeentelijk binnenstadsbeleid. Het is dan ook niet toevallig dat de belangrijkste vertegenwoordigers van de grootste exploitanten van de binnenstad tegen de deelraad binnenstad zijn, met de Kamer van Koophandel voorop. Uiteindelijk komt het neer op de vraag: Wie is de beste beheerder van één van de grootste en mooiste historische stadskernen van de wereld? Dan wordt vaak gewezen naar reeds bestaande stadsdelen die beheerst zouden worden door dorpspolitiek. Maar de binnenstad is geen dorp. Het is het meest bijzondere stukje Amsterdam, namelijk de historische binnenstad, het stadsdeel dat in binnen- en buitenland bekend staat als het gezicht van Amsterdam. De binnenstad wordt wel eens onze nationale huiskamer genoemd. De grachtengordel wordt niet alleen bewoond door yuppies en krakers (zoals de tegenstanders van de eigen deelraad beweren), maar ook door publicisten, journalisten, avant-gardisten en kosmopolieten en, niet te vergeten, door liefhebbers die er trots op zijn dat hun huizen worden bewonderd door bezoekers uit de hele wereld. Die bewoners zullen een deelraad kiezen die voor kwaliteit zal staan en zelf ook kwaliteit heeft, een bestuur dat de binnenstad zal besturen met aandacht en respect voor datgene wat de historische stad uniek en bijzonder maakt. De deelraadsleden zullen hart hebben voor hun binnenstad, want zij hebben ervoor gekozen in die binnenstad te wonen, ondanks de problemen en overlast die wonen in de binnenstad met zich meebrengt. Want dat is voor mij één van de belangrijkste argumenten vóór de eigen deelraad: de nieuwe deelraadsleden zijn bewoners van de binnenstad. Daarmee worden zij met dezelfde problemen geconfronteerd is alle andere bewoners en kennen zij de problemen van hun stadsdeel beter dan de gemiddelde ambtenaar die om 5 uur 's middags de deur achter zich sluit om de trein naar Almere of Purmerend te nemen. De deelraadsleden en -wethouders zullen bereikbaar zijn: we zullen ze bij de bakker en de slager tegenkomen.

Er is al een ambtelijk apparaat dat verantwoordelijk is voor de binnenstad: de Dienst Binnenstad. Deze ambtelijke organisatie wordt politiek gecontroleerd door de centrale stad, maar de binnenstadscommissies leiden een noodlijdend bestaan omdat de gemeenteraadsleden er geen tijd voor hebben en bovendien nauwelijks geïnteresseerd zijn in de binnenstad. De bewoners van de binnenstad hebben nauwelijks invloed, terwijl het bedrijfsleven zich door krachtige lobbies als de Kamer van Koophandel en de Vereniging Amsterdam City goed vertegenwoordigd kan voelen. Zij zijn dus tegen de eigen deelraad. Zij die de eigen deelraad als een kans zien de binnenstad beter te beschermen tegen exploitanten en provincialen, zijn vóór de deelraad. Richter Roegholt scheef dat de deelraad "het gevaar kan afwenden of beperken dat het centrale bestuur steeds maar weer in de verleiding komt te knabbelen aan het beschermd stadsgezicht – als het geld opbrengt". Ik ben het met onze stadshistoricus eens. Het is in overeenstemming met mijn ervaringen als actief bewoner van de binnenstad.

Walther Schoonenberg

(Uit: Binnenstad 187, maart 2001)