IV: Nieuwe Nieuwstraat 19

In onze serie over herplaatste geveltoppen (*), een voor iedereen zichtbare vorm van monumentenzorg, gaan we deze keer een kijkje nemen in een dwarsstraatje van de Nieuwezijds Voorburgwal: de Nieuwe Nieuwstraat.

Dichtgetimmerd en –gemetseld in 1984 (Foto Bureau Monumentenzorg)	De huidige toestand (Foto Maarten Brinkgreve)

In dit deel van het Middeleeuwse Amsterdam lag het Sint Geertruidenklooster, vóór 1432 gesticht en in 1585 opgeheven. Op het terrein van het klooster werd na de Alteratie (1578) de Nieuwe Nieuwstraat gerooid. Aanvankelijk werd de straat de Nieuwe Heerenstraat genoemd en stonden er veel winkelhuisjes. In onze eeuw zakte het straatje steeds verder af. Het straatje kwam vol met geparkeerde auto’s te staan en de verloedering sloeg op alle fronten toe. Huizen kwamen leeg te staan, werden dichtgetimmerd en/of gekraakt. Bij uitstek een plek voor Stadsherstel. De restaurerende instelling die in Amsterdam zo’n 400 huizen heeft gerestaureerd, bezit in de Nieuwe Nieuwstraat twee panden. In 1988 werd Nieuwe Nieuwstraat 19 verworven, een dichtgetimmerd en –gemetseld pand met tuitgevel. Het was in meerdere opzichten een “kraakpand”: de krakers vertelden de bouwkundigen van Stadsherstel dat het pand regelmatig plotseling bewoog en angstig kraakte. Nadat de tijdelijke bewoners een veilig heenkomen hadden gevonden, begon in 1997 het uitpellen. Toen bleek dat de houtconstructies geheel op waren en vervangen moesten worden. Slechts door ingrijpend stut- en stempelwerk kon instorting worden voorkomen.

De op de grond uitgelegde halsgevel-ornamenten in 1997 (Foto Stadsherstel)

De restauratie werd voltooid door de herplaatsing van de ornamenten van een halsgevel van elders, afkomstig van de werf van Monumentenzorg. Het betreft hier onderdelen van een halsgevel afkomstig van de Keizersgracht (verdere plaatsaanduiding onbekend), een zeventiende eeuwse top uit circa 1680, bestaande uit klauwstukken met fruitmotieven, hoekvazen en een segmentvormig fronton met schelp. Het is een aanwinst voor het straatje dat er mede door deze restauratie flink op vooruit is gegaan.

Walther Schoonenberg

(*) Hergebruik van oude geveltoppen, in: Binnenstad 157 (april 1996), p. 22-24, en Herplaatsing van geveltoppen bedreigd, in: Binnenstad 175 (maart 1999), p. 27-29). De vorige afleveringen in deze serie waren: Singel 369, in: Binnenstad 176 (mei 1999), p. 51; Kloveniersburgwal 56-58, in: 177 (juli 1999), p. 67; Lauriergracht 136, in: 178 (okt. 1999), p. 90.

(Uit: Binnenstad 179, nov. 1999)

[Herplaatste geveltoppen]