Vraag je een jongmens nu wat een kolenkit is, dan zal hij als het
meezit en in Amsterdam bekend is, verwijzen naar de kerktoren in
West, die gebouwd is in die vorm. Voor de duidelijkheid: een
kolenkit is een cilindervormige metalen steenkolenhouder om een
kachel bovenin bij te vullen. Zo worden begrippen of metaforen
niet meer als 'vanzelfsprekend' herkend.
Enige tijd geleden is in ons blad gevraagd naar de betekenis van
het kistje op de gevelsteen 'De Ionghe Timmerman'
(Egelantiersgracht 15). Op de voorkant van het kistje staat het
woord 'BRASPOT' gebeiteld.
Alle verklaringen die enkele leden van de Vereniging Vrienden van
de Amsterdamse Gevelstenen daarover gaven, bevredigden mij niet.
In Brabant vernam ik dat een 'braspot' een kookpot was voor
veevoer. Op mijn vraag wat dan de betekenis zou kunnen zijn van
de aanduiding 'braspot' op het kistje kwam zonder aarzeling het
verhaal dat men daar tot voor kort nog kende. Namelijk, dat
wanneer een ambachtsman 's morgens vroeg naar zijn werk ging, hij
een aangegaarde warme pot met middageten meenam (bonen, gort
e.d.) die in een hooikistje werd gezet, aldus nagaarde en lekker
warm was tijdens lunchtijd. Deze verklaring lijkt mij
aannemelijker dan die, dat het kistje vet zou bevatten voor het
smeren van de zagen, of iets te maken zou hebben met bras-zeilen
of bras-masten van schepen.
Overigens noemen Van Lennep en Ter Gouw (deel II, blz. 238) een
gevelsteen "De Braspot" in de Egelantiersstraat. Jammer genoeg
geven zij geen afbeelding, maar hun beschrijving luidt als volgt:
"Een man heeft een grooten pot voor zich staan, waaruit een rook
of vlam opstijgt, en een kleiner potje in de hand". Zij
vervolgen: "'t Zal daar wel een ordinaris geweest zijn, waar men
brassen, d.i. 'veel en lekker eten' kon...".
Zou onze jonge timmerman daar misschien zijn braspot hebben laten
vullen vóór hij naar zijn werk toeging?
Omstreeks 1875 is de steen kennelijk verdwenen, want jonkheer
Suasso vermeldt op blz. 70 van zijn gevelstenenschetsboek: "(Dit
huis is verbouwd). Vroeger was hier een basreliëf boven een
staldeur waarop een man staat met een ketel in de hand en een pot
voor zich waaronder D'Braspot. Is door verbouwing vervallen".
Jos Otten
(Uit: Binnenstad 176, mei 1999)
Door in te loggen, kunt u ondermeer uw gegevens beheren. Alleen leden hebben een inlogaccount.
Er zijn momenteel nog geen reacties op dit artikel.
Alleen als u bent ingelogd, kunt u een reactie plaatsen.