Elefantiasis in het voormalige Binnengasthuiscomplex

Eén van de gebouwen, grotendeels uit de periode 1850-1940 daterend, die nu door het gemeentebestuur voor bescherming krachtens de Monumentenwet worden voorgedragen, is het complex Binnengasthuis, omsloten door de Kloveniersburgwal, de Nieuwe Doelenstraat, de Oude Turfmarkt en de Grimburgwal - Oudemanhuispoort.

Dat is een zinvol voorstel. Het vroeger omsloten ziekenhuisblok maakt nu deel uit van het wegen-weefsel voor voetgangers van de middeleeuwse stad, het heeft een gemengde bestemming, overwegend maar niet uitsluitend universitair en het bevat gebouwen uit drie eeuwen, waaronder terecht beschermde monumenten. Het zou daarom voor de hand liggen om, volgens de regels van de wetgeving, de voorgestelde vermelding in het monumentenregister af te ronden met een op bescherming van de cultuurhistorische waarden gericht bestemmingsplan. De gemeente is daartoe trouwens verplicht door de aanwijzing van de hele binnenstad tot beschermd stadsgezicht. Aan zo'n bestemmingsplan dient een Programma van eisen vooraf te gaan dat, na overleg met gebruikers van de gebouwen en andere belanghebbenden, wordt opgesteld. Dat sluit latere aanpassingen en functieverschuivingen niet uit, mits passend in de historisch gegroeide stedenbouwkundige structuur en maatvoering.

Zo hoort het - maar zo gaat het niet in Amsterdam. De grote-plannen-waan, de mentale elegantiasis slaat weer toe. Dat is een enge ziekte, ook wel bekend als megalomania praecox. Zie het Roeterseiland, waar de glazige torens dertig jaar na de bouw niet meer blijken te voldoen. Ook de Universiteit die nu het Binnengasthuisterrein op de schop zou willen nemen voor een kolossale nieuwbouw, heeft zich te houden aan de bestaande structuur en... vooral aan de wet!

Geurt Brinkgreve

(Uit: Binnenstad 176, mei 1999)