Operatie Stofkam

De z.g. Vinex-convenanten tussen het rijk en de grote gemeenten zetten een streep onder het overloopbeleid dat onoverzichtelijke forensensteden en intensief woon-werkverkeer had opgeleverd. Compact bouwen dichtbij de grote steden, korte reisafstanden en het landschap sparen, dat waren de nieuwe richtlijnen.

Maar, zo lezen we in het decembernummer van Natuur en Milieu, het werkt niet. "Het bouwen in het buitengebied gaat gewoon door, de nieuwe bewoners in de Vinex-stadsuitbreiding zuigen de bestaande stad leeg, en volgens de Nationale Woningraad (NWR) is het woningtekort, waarop de Vinex-ramingen zijn gebaseerd, veel sneller ingelopen dan verwacht. In plaats van 2% in het jaar 2000 is dat tekort nu al teruggelopen tot 0,3%. Als we niet oppassen zitten we straks met half-afgebouwde wijken", waarschuwt NWR-directeur N. van Velzen. "Er is al een bovengemiddelde leegstand in het noorden van het land, in Twente, Zeeland, de regio Haaglanden en in bepaalde wijken in Amsterdam en Rotterdam..." Een andere woningcorporatie-directeur voorspelt "verloedering van de biimenstad als de meer draagkrachtige bewoners wegtrekken... De samenstelling van de bevolking wordt eenzijdig. Oude sociale structuren vallen uit elkaar".

Klopt dat ook in onze biimenstad? Ja en nee. Honderd jaar geleden gebeurde iets dergelijks. Vermogende Amsterdammers verhuisden naar het Gooi en Kennemerland, grachtenhuizen werden kantoren, de woontoestanden in wijken als de Jordaan en de toenmalige Jodenbuurt waren erbarmelijk, al bleven de sociale structuren sterk.

Nu zien we een tegenstroom. Koop- en huurprijzen van nieuwe of gerestaureerde appartementen stijgen tot een niveau dat een jaar of dertig geleden ondenkbaar was, de productie van woningwetwoningen - de sociale sector -, met een huur tussen f 350 en f 750, is door de bezuinigingen bij VROM sterk teruggelopen, en er is een nog altijd vrij ruime voorraad goedkope woningen met weinig comfort. Dat neemt niet weg dat het voor mensen met een bescheiden inkomen heel moeilijk is om een passende woning te vinden. Van leegstand is in de binnenstad, in de 19de-eeuwse wijken en in de gordel '20-'40 nog geen sprake.

Toch geeft de waarschuwing van de NWR ook voor de stad van vóór 1940 reden tot herziening van de gangbare praktijk. De 'Operatie Stofkam' die tot doel had, onder verwijzing naar het Vinex-convenant, per jaar 1000 woningen in de binnenstad te produceren, op elk bestaand of voor dit doel te creëren leeg plekje, tot in de schaarse strookjes groen toe, die operatie moet duidelijk door de gemeente worden afgeblazen.

Geurt Brinkgreve

[Operatie Stofkam] (Binnenstad 160)

(Uit: Binnenstad 168, januari 1998)