Parkeergarages in de monumentenstad

Het is maar goed dat er geen referendum wordt gehouden met de vraagstelling: zijn naar uw mening parkeergarages in de binnenstad nodig, gewenst of ongewenst? De antwoorden zouden niet alleen emotioneel gekleurd worden door het beroep, de leeftijd, het adres, het inkomen en het autobezit van de respondenten, maar ook door de vraag, of zij een toekomstbeeld voor ogen hebben, hoe Amsterdam binnen de Singelgracht en het IJ er uit zou moeten zien en zou kunnen functioneren, wanneer hun kleinkinderen aan een rijbewijs toe zijn.

Persoonlijk zouik het antwoord ook niet direct klaar hebben. Ik heb nooit achter een autostuur gezeten, fietsen in het drukke verkeer doe ik liever niet meer, in slechtweer op het tramhalte staan is geen genoegen, taxi's zijn duur, en dan is het heel prettig als iemand vraagt: zal ik je met de auto ophalen en thuisbrengen? Wel heb ik een toekomst - misschien een droom - beeld voor ogen van de binnenstad in de 21ste eeuw. Dat is: voortgaand herstel van de woonhuismonumenten, verdere verschuiving van grote kantoren naar de zone van de Ringweg, versterking van kleinschalige bedrijvigheid in winkels, werkplaatsen, culturele instellingen, en dienstverlenende kantoren in het Centrum, beteugeling van de reclamechaos, en ja, toch ook: minder auto's en meer voetgangers op straat. De binnenstad kan nooit een exclusieve woonwijk zijn, maar mag evenmin als pretpark worden uitgeleverd aan de kroegbazen en touroperators. Al is het begrip "funshopping" mij persoonlijk vreemd, bedrijven als De Bijenkorf kunnen voor de levendigheid en de attractie van de binnenstad moeilijk worden gemist. En daar ligt het probleem levensgroot voor ons: de parkeergarages, het omstreden paaltje voor de inrit. Had dat lelijke, maar gelukkig weggestopte gebouw er niet mogen komen? Dan was De Bijenkorf zeer waarschijnlijk verdwenen uit het Centrum.
Het autogebruik, én -misbruik, heeft andere vormen van transport van de weg gedrukt. Bakfietsen en handkarren die je vroeger overal voor een paar gulden kon huren, zijn verdwenen. Het beroep "kruier" bestaat al lang niet meer. Kleine zelfstandigen die in de binnenstad wonen en werken - en dat is juist een categorie die niemand wil missen! - kunnen zonder auto niet meer "uit de voeten". Inpandig parkeren biedt ook geen oplossing. De verdediging van de keurtuinen en de schaarse plekken openbaar groen vergt voortdurende waakzaamheid. Gebruik van souterrains en begane grond-ruimten voor parkeren levert de eigenaren van de panden veel geld op, maar het is wel een verarming van het straatbeeld en een aantasting van de veiligheid op de trottoirs.
Wat dan wél? Deskundige lieden zouden alternatieven kunnen ontwerpen voor een fijnmaziger en frequenter openbaar vervoer - zonder de desastreuze ondergrondse Noord-Zuidlijn! -, en voor transportmiddelen zonder stank en lawaai in de maat van bakfietsen. Dat is nuttig en nodig, maar de alternatieven functioneren nog niet.
Terugdringen van de autochaos en ontwikkeling van nieuwe systemen van transport en vervoer vergt tijd, geduld, en ... een toekomstbeeld. Projecten als de Kolk en de opvolger van het Maupoleum tonen een toekomstbeeld, waarin de samenhang van de historische stad in aanleg en bebouwing wordt verscheurd, terwijl de ondergrondse parkeerruimte bij voorbaat onvoldoende is. Dat moet het dus niet zijn. De parkeergarage van Kras daarentegen is vrij discreet weggewerkt, al had de gevel langs de Sint Annenstraat zonder moeite minder lelijk kunnen zijn. Je zou het probleem kunnen vergelijken met de nu omstreden Amsterdammertjes. Dat zijn door hun alom tegenwoordigheid storende dingen in het stadsbeeld, maar zolang er geen alternatief gevonden is om de voetgangersruimte te beschermen tegen de hebberigheid van de automobilisten, zullen we het er voorlopig nog mee moeten doen. Moeders met kinderwagens hebben meer recht op die ruimte dan haastige automobilisten.
Venetië laat zien dat een stad zonder auto's wel degelijk kan bestaan. Het is weergaloos mooi, je kunt urenlang door de smalle straatjes dwalen en op elke brug constateren, hoe soepel en vernuftig het goederenvervoer te water wordt afgewikkeld. De keerzijde is wel dat het inwonertal van de eilandenstad al sinds ongeveer dertig jaar gestadig terugloopt, omdat de werkgelegenheid, behalve in de toeristische sector, afneemt. Venetianen verhuizen naar de vaste wal, binnen hun eigen gemeente, omdat daar wél werk te vinden is.
Daarom lijkt het mij dat een eenduidig antwoord op de vraag, of er meer parkeergarages in de binnenstad gebouwd mogen worden, in de huidige situatie niet kan worden gegeven. Ik zou zeggen: zo min mogelijk en zo discreet mogelijk, gecombineerd met opvanggelegenheid buiten de Singelgracht, en vooral met steun van de gemeente voor de ontwikkeling van alternatieve verkeers- en vervoerssystemen.

Geurt Brinkgreve

(Uit: Binnenstad 166/167, november 1997)