'Vanwegebescherming' gesneuveld: gehele Rijksmonument is beschermd

Rozenstraat 72 mag van de Raad van State worden gesloopt

Rozenstraat 72

De Raad van State heeft op 3 september het beroep van de vereniging tegen de verleende sloopvergunning van het Van Houtenmonument Rozenstraat 72 'gegrond' verklaard. De vereniging was naar de Raad van State gegaan omdat zij het niet eens was met de wijze waarop de Rijksdienst voor Archeologie, Cultuurlandschap en Monumenten (RACM) omgaat met de Van Houtenpanden. Volgens RACM waren alleen de oude hergebruikte geveltoppen op deze in de jaren dertig gebouwde woonhuismonumenten beschermd. De Raad van State heeft daar een streep doorheen getrokken: het héle Rijksmonument is beschermd, ongeacht wat er in de redengevende omschrijving staat.

De Raad van State heeft tegelijkertijd verklaard dat Rozenstraat 72 mag worden gesloopt, maar niet met het argument van de Vanwegebescherming dat geen goed argument is. De uitspraak betekent dat de sloopvergunning rechtskracht heeft gekregen en onherroepelijk is geworden. Dat is teleurstellend. De vereniging is wel blij haar principiële gelijk te hebben gehaald.

Van Houten monumenten zijn genoemd naar de heer E. van Houten, hoofdinspecteur bij het gemeentelijk bouw- en woningtoezicht, die zich vóór 1940 beijverde voor het behoud en de herplaatsing van historische geveltoppen op aan het stadsbeeld aangepaste nieuwbouw. Het gaat om enkele honderden vaak beeldbepalende en ambachtelijk gedetailleerde bouwwerken in het beschermd stadsgezicht en vormen een belangrijk hoofdstuk in de vooroorlogse architectuurgeschiedenis van Amsterdam. De Van Houten monumenten hebben zich inmiddels gevoegd in het stadsbeeld. Bovendien is Rozenstraat 72 een beschermd Rijksmonument. Het argument van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg, thans RACM om het te slopen luidde dat Rozenstraat 72 een 'vanwege-monument' is: het pand zou een Rijksmonument zijn vanwege de herplaatste top. Daarmee was sprake van een gevaarlijk precedent, want er zijn honderden Van Houten monumenten in de binnenstad. De Vanwege-bescherming betekent in de praktijk geen bescherming. De vereniging staat echter op het standpunt dat de Van Houtenpanden als nieuwbouw uit de jaren dertig bescherming verdienen: ze vormen een belangrijk hoofdstuk in de hoofdstedelijke architectuurgeschiedenis. Ook voor de geschiedenis van de monumentenzorg zelf zijn ze van belang.

De commissie Bouwen en Wonen van de deelraad besloot op 6 maart 2007 dat de Van Houten monumenten beter beschermd moeten worden en dat BMA hierover advies wordt gevraagd. BMA heeft inmiddels een inventarisatie voltooid van alle nog bestaande Van Houtenpanden in de Amsterdamse binnenstad. Dat rapport zal binnenkort aan het stadsdeel worden aangeboden. Het is vervolgens aan de deelraad te bepalen op welke wijze de Van Houtenpanden beter tegen sloop beschermd kunnen worden. De uitspraak van de Raad van State geeft de deelraad een steun in de rug.

(WS, 5/9/2008)

Meer lezen:
[Uitspraak van de Raad van State]
[Van Houtenpanden zijn vogelvrij]
[Vereniging haalt gelijk bij voorzieningenrechter]
[BMA gaat adviseren over de Van Houtenpanden]
[De Van Houten-monumenten]

[Uitspraak van de Rechtbank Amsterdam] (27/11/2007)
[Bezwaarschrift tegen bouwvergunning] (5/7/2007)
[Uitspraak voorzieningenrechter] (24/5/2007)
[Advies RACM (Vlaardingerbroek)] (10/5/2007)
[Waarderende notitie] (27/4/2007)
[Advies BMA] (25/4/2007)
[Bezwaarschrift] (20/2/2007)
[Raadsnotitie] (14/12/2006)
[Zienswijze] (1/12/2006)
[Zienswijze] (25/1/2006)