Proefplaatsing kroonlantaarn op de Herengracht

De ontsteking van de nieuwe grachtenlantaarns op de Herengracht op 5 oktober 2005.

Eindelijk is het dan zover! Op 5 oktober werd op de Herengracht bij het Bijbels Museum (Herengracht 366) nieuwe prototypes van de 'nieuwe grachtenlantaarn' geplaatst: twee versies van de kroonlantaarn (één gekleurde en vier niet-gekleurde) en aan de overzijde van de gracht vijf nieuw ontworpen Ritterlantaarns. De lantaarns werden ontstoken door de wethouders Guido Frankfurther van het stadsdeel Centrum en Hester May van de centrale stad. In december besluit de deelraad over de 'nieuwe grachtenlantaarn'.

Beide historische lantaarns zijn voorzien van dezelfde nieuw ontwikkelde verlichtingstechniek. Het warm-witte licht is wel even wennen, maar de stad wordt er zeker beter door verlicht. De behandeling door de deelraadscommissie zal waarschijnlijk in december plaatsvinden. De deelraad zal daarna mede aan de hand van de reacties beslissen in welke verhoudingen de beide lantaarns in de binnenstad zullen worden toegepast.

Kroonlantaarn (links) en nieuwe Ritterlantaarn (rechts) op proef op de Herengracht.
Ingekleurde kroonlantaarn op de paal uit 1883 op proef op de Herengracht.	Het licht dat 's avonds uit de lantaarns komt.

Er zijn drie varianten:

1. De kroonlantaarn wordt alleen toegepast op enkele 'bijzondere locaties' zoals de Westermarkt, Herenmarkt, Noordermarkt, Amstelveld, e.d. (200 stuks). Elders wordt de Ritterlantaarn toegepast (3.250 stuks).
2. De kroonlantaarn wordt toegepast op de vier hoofdgrachten Singel, Herengracht, Keizersgracht en Prinsengracht (1.300 stuks). Elders wordt de Ritterlantaarn toegepast (2.150 stuks).
3. De kroonlantaarn wordt toegepast op alle lantaarnpalen model 1883 (3.000 stuks). De Ritterlantaarn wordt toegepast op de te herintroduceren gevelarm model 1867 (450 stuks).

Het Amsterdams Kroonlantaarn Comité heeft zich uitgesproken voor variant C met het argument dat de kroonlantaarn en de lantaarnpaal model 1883 historisch bij elkaar horen: het is één ontwerp. De Ritterlantaarn is te algemeen en niet eens specifiek-Amsterdams. Het model dat de kroonlantaarn begin 20ste eeuw heeft vervangen, heeft op alle lantaarnpalen en armen gezeten en wordt in geheel Nederland nog steeds toegepast. Het is beter én leuker voor een specifiek-Amsterdams model als de kroonlantaarn te kiezen. De poging om de Ritterlantaarn een Amsterdams tintje te geven door op het schoorsteentje de Andreaskruizen aan te brengen, is in feite een historiserende benadering: die kruisjes hebben daar nooit gezeten. Leuk geprobeerd dus, maar de kroonlantaarn heeft de keizerskroon!

De Amsterdams Kroonlantaarn Comité is in 2000 opgericht als een samenwerkingsverband van de VVAB met de Stichting Heijmeijer van Heemstede. Het toen gevormde Comité van Aanbeveling bestond uit tientallen bekende Amsterdammers, waaronder Geert Mak en Jos Brink. Kroonlantaarns zijn tot nu toe geplaatst op de Westermarkt, de Herenmarkt en in de Falckstraat. Op 23 september 2002 vond een druk bezochte inspraakavond plaats waar vrijwel alle aanwezigen pleitten voor de kroonlantaarn.

Helaas blijft het laatste onvermeld op de website van het stadsdeel Centrum.

Walther Schoonenberg

Meer informatie over de kroonlantaarn is te vinden op: www.kroonlantaarn.nl.