Jagershuis, Ouderkerk aan de Amstel

Belangrijke jurisprudentie

De vereniging Historisch Amstelveen heeft via de rechtbank kunnen voorkomen dat een rijksmonument van de beschermde monumentenlijst werd geschrapt. (*) Het Jagershuis in Ouderkerk blijft op de rijksmonumentenlijst staan. Dit levert belangrijke jurisprudentie op.
Jagershuis, Ouderkerk aan de Amstel. Foto Burger Belangen Amstelveen

Een enkele keer komt het voor dat de Rijksdienst panden van de monumentenlijst verwijdert. Zo kan een slecht uitgevoerde verbouwing ertoe leiden dat een pand zijn monumentale waarde verliest. Een voorbeeld hiervan is Keizersgracht 362, een woonhuismonument links van Felix Meritis. Omdat het pand volledig opnieuw werd opgetrokken, ging de authenticiteit ervan verloren en werd het in 2001 van de lijst geschrapt.

Een probleem hierbij is dat er een geleidelijke schaal bestaat tussen nieuwbouw en restauratie; restauratie betekent immers letterlijk herstel. De opvattingen over deze schaalverdeling veranderen door de tijd. Zo kan een grondige restauratie in het verleden als onvermijdelijk zijn beschouwd, maar tegenwoordig discutabel of zelfs onacceptabel worden gevonden. Een voorbeeld hiervan is het Jagershuis in het beschermde dorpsgezicht van Ouderkerk aan de Amstel. De rechter overwoog het volgende: ‘Niet ter discussie staat dat de renovatie van ’t Jagershuis in de jaren zestig feitelijk neerkwam op sloop en historiserende nieuwbouw. De minister heeft het gebouw echter als beschermd monument aangewezen nadat deze bouwactiviteiten waren voltooid. De gemachtigde van de minister heeft op de zitting verklaard dat ’t Jagershuis sindsdien geen relevante veranderingen heeft ondergaan. De rechtbank oordeelt daarom dat zich geen nieuwe feiten of omstandigheden hebben voorgedaan die de redengevende omschrijving bij het aanwijzingsbesluit in een ander licht plaatsen.’ Met andere woorden: panden die in het verleden als monumentaal werden beschouwd kunnen naar het oordeel van de rechter niet worden geschrapt door een veranderd monumentenbeleid met nieuwe opvattingen over de gemaakte ingrepen in dat pand.

Deze nieuwe jurisprudentie komt actievoerders voor het behoud van beschermde stads- en dorpsgezichten goed van pas. Niet alle monumenten zijn immers topmonumenten. Soms zijn ze ingrijpend gewijzigd gerestaureerd. Ze kunnen daarentegen wel degelijk van betekenis zijn voor het stads- of dorpsgezicht. Zo hebben we in Amsterdam de Van Houtenpanden, die meestal wel op de monumentenlijst staan, maar bepaald niet als topmonumenten worden gezien. Door de uitspraak van de rechter inzake het Jagershuis is het niet meer zo gemakkelijk deze van de rijksmonumentenlijst te schrappen.

W.S.

(*) Uitspraak Rechtbank Amsterdam, 9 augustus 2018: ECLI:NL:RBAMS:2018:5778. Inmiddels is er ook een uitspraak van de Raad van State, 21 juli 2021, in hoger beroep: ECLI:NL:RVS:2021:1610.

(Uit: Binnenstad 289, sep./okt. 2018)

Door in te loggen, kunt u ondermeer uw gegevens beheren. Alleen leden hebben een inlogaccount.

Reacties

Er zijn momenteel nog geen reacties op dit artikel.

Alleen als u bent ingelogd, kunt u een reactie plaatsen.