Geurt Brinkgreve Bokaal 2015 naar Tandwielenfabriek in de Nieuwmarktbuurt

Sinds 2014 levert de VVAB een bijdrage aan de organisatie van de Geurt Brinkgreve Bokaal, een prijs voor die herbestemming in Amsterdam die het meeste recht doet aan het gebouw en die bovendien een bijdrage levert aan de ruimtelijke kwaliteit en de leefbaarheid van de buurt. Dit alles indachtig het gedachtegoed van Geurt Brinkgreve.

Foto: Wim Ruigrok

Dit jaar ging deze prijs naar een gebouw achter de Oude Waal, tussen de Nieuwe Jonkerstraat en de Nieuwe Ridderstraat, de Amsterdamse Tandwielenfabriek, opgericht door J.A. Blom (later Tandwielenfabriek Blom). Het betreft een eenvoudig gebouw met bakstenen muren en een sheddak met ijzeren spanten uit het begin van de twintigste eeuw. Het fabriekje is geen monument, maar buurtbewoners konden zich niet verenigen met eerdere nieuwbouwplannen, die het karakter van de omgeving ingrijpend zouden hebben gewijzigd. Uiteindelijk kwam de ontwikkelaar Buro Amsterdam, die daarvoor de architecten Ronald Janssen en Donald Osborne aanzocht, met een plan in de bestaande fabriek twaalf casco rug-aan-rugwoningen onder te brengen. Daarbij onderging het straatbeeld slechts minimale wijzigingen. Er waren al een vijftal brede laad- en losdeuren aanwezig. Uiteindelijk kreeg iedere woning er een. Daarin kwam een metalen rooster met daarachter een loggia aan de straat. Verder kreeg elke woning een intiem platje op het dak, dat tot stand kwam door een kleine insnede in het dak. Van de straat af is die ingreep niet te zien. Raamopeningen die moesten worden dichtgezet, zijn herkenbaar doordat ze zijn afgestreken met cement. Planten en struiken tegen de gevels zijn zoveel mogelijk gehandhaafd en voor zover dat niet kon, wordt een en ander hersteld. Binnen zijn de ijzeren spanten goed schoon geborsteld en in het zicht gelaten. Waar mogelijk kregen ook oude planken een nieuw leven. Net als in de vroegere fabriek komt er in de woningen vooral veel licht van boven. Dit project toont aan dat het bij herbestemming niet per se om door het Rijk of door de gemeente aangewezen monumenten hoeft te gaan, maar dat ook het handhaven en opwaarderen van eenvoudige gebouwen aan de omgeving kan bijdragen.

G.V.

(Uit: Binnenstad 274, januari/februari 2016)