Amsterdamse gevelstenen

Het Wapen van Amstelveen

In Binnenstad 218 van oktober 2006 schreven we over twee, in dat jaar in de Oude Looiersstraat teruggeplaatste gevelstenen. In nummer 252 (juni/juli 2012) konden we aan de hand van het huisonderzoek de doopceel lichten van de TWEE GEBROEDERS op nr. 3A. Hieronder volgt nu het verhaal van de gevelsteen met het wapenschild van Oude Looiersstraat nr. 9.
Het Wapen van Amstelveen, vóór en na restauratie

Bij toeval kon de VVAG in 2002 deze gevelsteen met een wapenschild, gehouden door twee aanziende leeuwen, verwerven. De aanbieder wist niets van de herkomst maar via het Schetsboek van Suasso kwamen wij erachter dat de steen afkomstig was van Oude Looiersstraat 9. Suasso beschrijft de steen, maar waagt zich niet aan een duiding van het wapen. Heraldicus Johan Goudeau kon ons ondanks uitvoerig onderzoek, ook niet verder helpen. Huisonderzoek van Hans Brandenburg bracht echter het volgende aan het licht.

Op 29 januari 1659 vindt de verkoop plaats van een huis en erf, gelegen aan de zuidzijde van de Oude Looiersstraat, ‘waar het Wapen van Amstelveen in de gevel staat’. De verkoper(ster) is Jannetje Claes, weduwe van de in 1592 geboren waagdrager Willem Lambertsz. Deze Willem was op 20-jarige leeftijd in ondertrouw gegaan met Sijtjen Willems, oud 19 jaar, ‘wonende buiten aan de Amstel’. Na haar overlijden ging hij in ondertrouw met Jannetje Claes. Zij overleeft hem en verkoopt in januari 1659 het huis waar het Wapen van Amstelveen in de gevel staat. Naar het ons lijkt heeft Willem Lambertsz het huis in de Oude Looiersstraat laten bouwen en als herinnering aan de woonplaats van zijn eerste vrouw Sijtje Willems de steen met het wapen van Amstelveen laten aanbrengen.

Uit de omschrijving in de overdrachtsakte blijkt duidelijk dat het om Oude Looiersstraat 9 (oud nummer) gaat, want aan de westzijde bevindt zich een gemeenschappelijke gang, de Appelkruiersgang. Op de Schutterswijkkaart van 1750 staat deze gang duidelijk met de naam aangegeven en is vermeld dat in de gang vijf huisjes staan.

Een jaar later wordt het pand alweer verkocht en nu staat in de akte ‘het Wapen van Amsterdam’, duidelijk een verschrijving van de klerk van de notaris, want in een volgende akte van 18 mei 1686 is deze fout hersteld en luidt de naam weer ‘het Wapen van Amsterveen’(sic).

Hoewel het wapenschild op de gevelsteen, afgezien van de vier St Andrieskruisen, totaal niet lijkt op dat van Amstelveen (of Nieuwer-Amstel) moeten we er toch vanuit gaan dat de steenhouwer ter goeder trouw was. Denkelijk had de opdrachtgever wel de klok horen luiden, maar was hij de klepel totaal zoek.

In de Atlas van Loman (1875, buurt GG) is het pandje nr. 9 duidelijk aangegeven met rechts daarvan de Appelkruiersgang. Oude foto’s van het pand en de buurpanden zijn niet bekend. Wel verscheen in het weekblad Panorama van 10 april 1916 een foto van de onderpui van het linker buurpand, Oude Looiersstraat nr. 7, met de tekst: “De pokken in Amsterdam. Verleden week werd in een volkslogement in de Looiersstraat te Amsterdam een geval van pokken geconstateerd, hetgeen natuurlijk in deze volksrijke buurt geweldige consternatie teweegbracht. Alle bewoners van het huis werden in observatie gehouden en door de politie streng bewaakt, totdat ze naar de barakken waren overgebracht”.

Onno Boers
met dank aan Hans Brandenburg voor het huisonderzoek

(Uit: Binnenstad 258, mei/juni 2013)

Door in te loggen, kunt u ondermeer uw gegevens beheren. Alleen leden hebben een inlogaccount.

Reacties

Er zijn momenteel nog geen reacties op dit artikel.

Alleen als u bent ingelogd, kunt u een reactie plaatsen.