Anti-plak-en-klad wordt bedreigd

Voor het postcodegebied 1012, het oude stadshart, bestaat een concreet anti-klad-en-plak-project. De afgelopen jaren heeft dit project goede resultaten opgeleverd, maar er is een budget van € 100.000 nodig om dit weer een jaar voort te zetten en dit budget dreigt geschrapt te worden. Dat zou zonde zijn. Anti-plak-en-klad-beleid heeft alleen zin als het wordt volgehouden. Het succes wordt bepaald door het blijvend schoonhouden en dan zijn de kosten ook het geringst. Graffiti roepen namelijk graffiti op.

Graffiti op de Zantkuyl-gevelsteen 'MONUMENT EN ZORG' op de hoek van de Keizersgracht en de Leliegracht (foto Walther Schoonenberg)

Het goede van het anti-plak-en-klad-beleid in het stadscentrum is dat het niet vrijwillig is. Eigenaren worden aangeschreven als hun pand is beklad of beplakt. De aanpak is steeds gericht op een hele straat, bijvoorbeeld de Warmoesstraat. De eerste schoonmaakbeurt is gratis, daarna wordt het pand voor één jaar bijgehouden en vervolgens dient de eigenaar een abonnement af te sluiten. Het schoonmaken wordt door de Stadsreiniging uitgevoerd en gebeurt kostendekkend, het stadsdeel heeft daarbij geen winstoogmerk. Het doel is louter om de stad schoon te maken en te houden.

Helaas geldt proactieve aanpak vooralsnog alleen voor het stadshart. Een monumenteneigenaar daar buiten kan wel een contract afsluiten met de Reiniging voor het schoonmaken en -houden van zijn gevel. De kosten hiervoor zijn afhankelijk van de mate van vervuiling, de grootte van het pand, etc. Een gevel wordt niet alleen schoongemaakt, er wordt ook een anti-graffiticoating op aangebracht. Zowel dit schoonmaken als het aanbrengen van een coating dient vakkundig te gebeuren. Zandstralen is bijvoorbeeld schadelijk voor een gevel en ook een waterdichte coating kan de vochthuishouding van een muur ontregelen; een coating dient vochtdoorlatend en ‘zelfopofferend’ te zijn. Daarnaast wordt er met milieuvriendelijke schoonmaakmiddelen gewerkt. Esthetisch reinigen is daarbij verboden (zie het Programma van Eisen Monumenten), anders is het medicijn erger dan de kwaal. Het reinigen van een gevel is dus maatwerk en kan niet zomaar uitgevoerd worden door de eerste de beste beunhaas. Overigens is het van belang graffiti binnen 24 uur te verwijderen, dan is een borsteltje en het juiste schoonmaakmiddel vaak genoeg om de graffiti zonder schade te verwijderen. De Reiniging kan u daarbij helpen.

Walther Schoonenberg

Bijlage
Programma van Eisen Monumenten (vastgesteld door de Raad in 2009)

• Reinigen van gevels is niet toegestaan tenzij de verontreiniging (organisch of chemisch) schade kan veroorzaken aan de gevel (metselwerk en/of natuursteen) of een gevel dermate vuil is dat de architectonische expressie volledig verloren is gegaan.
• Anti-graffitilagen zijn toegestaan indien zij kleurloos (niet glanzend), dampdoorlatend en zelfopofferend zijn. Indien er sprake is van massief metselwerk mag een anti-graffitilaag alleen toegepast worden indien het gebouw geen aantoonbare fysische schade van de beschermlaag ondervindt. Permanente en semi-permanente anti-graffitisystemen zijn niet toegestaan.
• Bij de reiniging wordt een gevel in fysieke en esthetische zin gewijzigd. Bij beschermde monumenten is daarom een monumentenvergunning vereist. Indien een monumentale gevel met graffiti is beklad, moet eerst worden vastgesteld welk type verf is gebruikt. Vervolgens kan de reinigingstechniek worden bepaald, waarbij in ogenschouw moet worden genomen welke schade de reinigingsmethode kan aanrichten.
• Het verwijderen van graffiti door middel van stralen is niet toegestaan. Een anti-graffitilaag mag alleen worden aangebracht met de toestemming en volgens de voorwaarden van BMA. Aan de onderzijde dient een strook onbehandeld te blijven om zakwater de mogelijkheid van uittreding te geven.
• Voor graffitiverwijdering kan BMA adviseren voor zowel verwijderings- als beschermingssystemen. De minste beschadiging ondervindt een monument als van een gevel, welke niet van een beschermlaag is voorzien, de graffiti binnen 24 uur wordt verwijderd met de voor de verfsoort en ondergrond juiste reinigingsmethode.
• Gevelreiniging brengt in alle gevallen een zeker schaderisico met zich mee. Reiniging kan de gevel mechanisch of chemisch beschadigen wat kan leiden tot afzanden, verpoederen, schilferen en afbrokkelen. Metselwerk en vele soorten natuursteen zijn na reiniging door het verwijderen of aantasten van de bakhuid veelal meer poreus wat leidt tot grotere wateropname van de gevel, meer kans op vorstschade en een snellere en diepere vervuiling van de gevel. Wat voor de ene gevel en/of materiaal een geschikte reinigingsmethode is, kan bij een andere gevel en/of materiaal ernstige schade opleveren. Het is derhalve onmogelijk om een uniforme reinigingsmethode aan te geven. De methode van reinigen wordt bepaald in overleg met BMA.
• De technische noodzaak van reinigen is meestal niet aanwezig. Een reiniging enkel om esthetische redenen is niet toegestaan.

(Uit: Binnenstad 247, augustus 2011)