Italiaanse populieren van het J.W. van Overloopplantsoen bedreigd

In de Plantage is de rust danig verstoord door een aanvraag voor een kapvergunning voor twee Italiaanse populieren in het J.W. van Overloopplantsoen, naast het voormalige Zeemanlaboratorium, Plantage Muidergracht 4. Wat is het geval? De hoogopgaande bomen voor de noordwestgevel van het monumentale laboratorium, ter weerszijden van een fraaie fontein uit de bouwtijd, blijken niet langer in de openbare ruimte, maar in de privétuin van een bewoner in het tot appartementen verbouwde pand te staan.
De twee bedreigde populieren aan weerszijden van het fonteintje in het J.W. van Overloopplantsoen (foto Thomas Schlijper)

Tegelijk met het pand is namelijk enkele jaren geleden door de UvA ook een tot het gebouw behorende strook grond van acht meter voor de noordwestgevel van het laboratorium aan een projectontwikkelaar verkocht. Veel gebruikswaarde zal het voor de eigenaar van het bijbehorende appartement wel niet hebben, er is immers vanuit de woning geen directe toegang tot deze ‘tuin’. Desondanks kan de onderhavige kapaanvraag wel beschouwd worden als poging tot privatisering van de tot nu toe openbare ruimte.
Aan de zorgvuldige uitvoering en detaillering en de hoogwaardige materialen van het gebouw is goed afleesbaar dat het oorspronkelijk niet alleen een zuiver wetenschappelijke functie vervulde maar ook een belangrijke representatieve uitstraling had. Het laboratoriumgebouw gold als het ware als het (internationale) visitekaartje van de Universiteit en de natuurwetenschappelijke afdeling. De groenaanleg in het belendende plantsoen maakte deel uit van de architectonische opzet van het gebouw, zoals goed te zien is op historische foto’s, vervaardigd kort na de ingebruikname van het laboratorium. Daarop is te zien dat de zijgevel als monumentale beëindiging van het plantsoen is opgevat. De Italiaanse populieren vormen de groene omlijsting van de fontein en trekken vanuit het plantsoen de blik van de bezoeker naar dit verstilde hoekje.
Het is in dat licht bezien opmerkelijk dat het stadsdeel nu constateert dat de bomen schade aan de gevels en fundering van het gebouw zouden veroorzaken. De schade aan de fundering kunnen wij weliswaar niet controleren, maar is, gezien het feit dat het laboratorium op een uiterst zware betonnen fundering staat, erg onwaarschijnlijk. Ook de geconstateerde schade aan daklijsten en goten is sterk overdreven. Bij normaal onderhoud van de goten en het tijdig bijsnoeien van de bomen kunnen veel problemen voorkomen worden. Dat de bomen oud zijn mag op zichzelf ook geen reden zijn een kapvergunning te verlenen, zolang zij nog vitaal zijn dienen zij behouden te blijven.
Het gebouw en de groenaanleg in het J.W. van Overloopplantsoen zijn in samenhang met elkaar ontworpen en getuigen daarmee van de hoge ontwerpkwaliteit van de Dienst der Publieke Werken tijdens het interbellum. In het meest ideale geval wordt de groenaanleg bij de gevel opgenomen in de redengevende beschrijving in het monumentenregister. In elk geval dient voorkomen te worden dat de nieuwe eigendomssituatie tot het verdwijnen van dit unieke ensemble zal leiden.

David Mulder

(Uit: Binnenstad 242, oktober 2010)

Door in te loggen, kunt u ondermeer uw gegevens beheren. Alleen leden hebben een inlogaccount.

Reacties

Er zijn momenteel nog geen reacties op dit artikel.

Alleen als u bent ingelogd, kunt u een reactie plaatsen.