Rupsje Nooitgenoeg aan de Oude Turfmarkt

Als het aan de Universiteit ligt worden de nieuwbouwplannen voor de UB aan de Oude Turfmarkt op een eerder afgewezen en voor de monumentale waarden belangrijk onderdeel alsnog aangepast. Een doorgestoken kaart?

In 2003 heeft de Universiteit van Amsterdam een aanvraag ingediend om voor de Bijzondere Collecties van de Universiteitsbibliotheek de z.g. Vingboonspanden en het voormalige Sint Bernardus aan de Oude Turfmarkt grondig te mogen verbouwen. Na uitgebreid overleg is daarmee ingestemd. Het bestaande complex was in gebruik geweest bij de Nederlandse Bank en later bij de Universiteit. In de loop van vele jaren is het ingrijpend verbouwd, om niet te zeggen verknoeid, en veel monumentale waarden zijn verdwenen.

Concessies

De nieuwe functie vroeg om een nieuwe verbouwing. De Vingboonspanden werden daarbij in bepaalde opzichten hersteld, maar tegelijk ook aangepast aan de nieuwe functie. Het eindresultaat was ook voor ons aanvaardbaar. Van het voormalige Sint Bernardus bleef nagenoeg alleen de voorgevel staan en een deel van het achterliggende gebouw dat de oude Amstelloop volgde. De ingreep was dus zeer groot maar is na lang wikken en wegen ook hier geaccepteerd, gezien het belang van de nieuwe functie en de feitelijke onbruikbaarheid van het gebouw in zijn bestaande vorm. De tussen beide onderdelen lopende Gasthuisgang, met zijn karakteristieke ronde tongewelf, werd enigszins ingekort om een goede interne ontsluiting van het geheel mogelijk te maken, maar verder onaangetast gelaten.
Ten behoeve van de nieuwe functie zijn dus nogal wat concessies gedaan wat betreft de monumentale waarden. Eén punt in de plannen bleef echter voor ons en voor het bureau Monumenten en Archeologie onbespreekbaar en dat was de doorbreking van genoemd tongewelf. Die doorbreking werd nodig gevonden omdat dit gewelf hoger lag dan de vloeren van de eerste verdiepingen aan weerszijden. Een directe verbinding daartussen was dus niet zonder meer mogelijk. Voor dat probleem is uiteindelijk een oplossing bedacht door het maken van gedeeltelijk verhoogde vloeren, voorzien van hefplateaus voor het transport van goederen van het ene gebouwdeel naar het andere. Voor die oplossing is vergunning verleend.

Rupsje Nooitgenoeg

Tot onze verbijstering is echter dit jaar een wijziging van de bouwvergunning gevraagd, waarbij daarop werd teruggekomen en toch weer een doorbreking van het gewelf werd voorgesteld. Wij hebben daartegen fel geprotesteerd en een beslissing is op dit moment nog niet genomen. Naar onze mening zijn er op monumentengebied bij het vergunde plan vele concessies gedaan. Daarmee was de uiterste grens duidelijk bereikt. Dat nu wordt geprobeerd via de achterdeur alsnog een verdere aantasting op een essentieel punt erdoor te drukken is voor ons onaanvaardbaar. Het roept bovendien onvermijdelijk de vraag op of deze procedure vanaf het begin de bedoeling is geweest.

Herman Pinkse

(Uit: Binnenstad 212, juli 2005)