Metrostations Noord/Zuidlijn

De uitspraak van de Rechtbank Amsterdam sector Bestuursrecht in meervoudige kamer, gedateerd 30 september 2003, in het geding aangespannen door de vereniging De Bovengrondse tegen het College van Burgemeester en Wethouders van de gemeente Amsterdam inzake de metrostations van de Noord/Zuidlijn, is voor de vereniging aanleiding bij de gemeenteraad opnieuw aandacht te vragen voor het schadelijke effect van de metro-ingangen op het beschermde stadsgezicht.

Impressie van één der metrostations NZ-lijn, afgewezen door de welstandscommissie, goedgekeurd door B. en W. (Benthem Crouwel Architecten)

De Rechtbank constateert dat B. en W. het negatieve advies van de Commissie voor Welstand en Monumenten van 31 mei 2000 zonder deugdelijke motivering terzijde hebben gelegd. Volgens de Commissie detoneert de enorme massa en schaal van het verdiepte maaiveld alsmede de impact van de glazen en stalen wereld die wordt gecreëerd met de structuur van de door de Monumentenwet beschermde historische binnenstad. De Rechtbank zegt daarmee dat van een beschermend bestemmingsplan, zoals de wet vereist in een beschermd stadsgezicht, geen sprake is. Het was en is een grief van de vereniging dat de bovengrondse manifestatie van de Noord/Zuidlijn een niet voldoende ingetogen en terughoudend karakter heeft, zodat deze teveel contrasteert met de beschermde historische binnenstad.
De ontwerpers van de metro-ingangen zijn Benthem & Crouwel. Volgens een bericht in de NRC hoefden zij geen ontwerpen bij de gemeente in te dienen voordat zij deze fel begeerde opdracht kregen. De gemeente vond hun eerdere werk overtuigend genoeg. Een voorbeeld is Hotel Ibis aan de linkerzijde van het Centraal Station. Dit is bekleed met glazen bouwstenen op beton: “zo leek dit meer op de typisch Amsterdamse grachtenwanden die gemiddeld voor liefst 60 % uit glas bestaan”. Wie de ontwerpen van de metrostations bekijkt (zie www.noordzuidlijn.nl) valt eveneens een uitbundig gebruik van glas en staal op. De ontwerpen tonen een sterke niet alleen op functionele eisen gestoelde vormwil die nodeloos het historische beeld aantast. De vereniging vraagt de gemeenteraad nieuwe plannen voor de metro-ingangen en de openbare ruimte boven de metrostations te ontwikkelen die wél passend zijn in het beschermd stadsgezicht. Daarbij moeten aan de ingangen functionele eisen worden gesteld, maar het moet mogelijk zijn om daaraan te voldoen en tegelijk het beschermd stadsgezicht in zijn waarde te laten. Dat betekent een grotere terughoudendheid in de wijze waarop de ingangen zich in de openbare ruimte manifesteren.

Walther Schoonenberg

[Meer lezen]

(Uit: Binnenstad 203, december 2003.)