II. Kloveniersburgwal 56-58

De gevelbekroningen van de gesloopte panden Kleine Wittenburgerstraat 70-72 werden in 1996 aan het stadsbeeld teruggegeven door herplaatsing op Kloveniersburgwal 56-58.

In onze serie over herplaatste geveltoppen, een zichtbare vorm van monumentenzorg (1), gaan we deze keer een kijkje nemen op de Kloveniersburgwal.

Oorspronkelijk maakte de Kloveniersburgwal, in de volksmond "de Kloof", deel uit van de middeleeuwse stadsverdediging die bestond uit een muur met torens en stadspoorten en een verdedigingsgracht. De stadsmuur is rond 1600 afgebroken, waarna de allure van de gracht er flink op vooruitging. Er verschenen prachtige grachtenhuizen.

Kloveniersburgwal 56-58 is van origine een tweeling uit circa 1740. De twee gelijke huizen hebben waarschijnlijk halsgevels gehad. In de negentiende eeuw zijn de toppen gesloopt en vervangen door een uiterst sobere houten kroonlijst, waarbij tegelijkertijd de huizen met een verdieping zijn verhoogd. Het rechterpand, Kloveniersburgwal 56, heeft overigens een weinig bekend achttiende-eeuws interieur. In de gang en in de voor- en achterkamer zijn aan de hand van oude sporen ornamenten uit de bouwtijd in stucwerk aangebracht. In de voorkamer zijn twee putti met vleugels te zien; de één houdt een wijnglas omhoog, de ander houdt een tros druiven vast. Het zijn bacchanten, volgelingen van Bacchus, de god van de wijn. De grootste verrassing bevindt zich in de zaal in het achterhuis, waar zich een stucwerk-plafond met bijzonder veel reliëf bevindt. Hier is een grote bacchant afgebeeld die eveneens een wijnglas omhooghoudt. (2)

De 19de-eeuwse verbouwing had de gevels niet alleen van hun bekroning beroofd, maar ook het ritme van de ramen verstoord.	Bekwame ambachtslieden zijn nodig voor het herplaatsen en aanwerken van de circa 250 jaar oude stukken zandsteen.

Bij de restauratie in 1996 zijn de negentiende-eeuwse lijstgevels terugveranderd in achttiende-eeuwse halsgevels, waarvoor de ornamenten afkomstig zijn van de Monumentenwerf van het Bureau Monumentenzorg. Het zijn zogenaamde gedeelde klauwstukken met daarbovenop gebogen lijstvormige frontons met schelpen. Het is wel merkwaardig dat de ovale gebeeldhouwde zolderlichten op de plaats van de hijsbalken zijn gezet, die hier te laag uit de gevels steken. De oorspronkelijke plaats van de geveltoppen is bekend: Kleine Wittenburgerstraat 70-72.

De toppen komen op deze plaats weer goed tot hun recht, al moet gezegd worden dat het des te noodzakelijker wordt, een passende top te zoeken voor het zeer uit de toon vallende buurpand, Kloveniersburgwal 60.

Walther Schoonenberg

Voetnoten:
(1)Hergebruik van oude geveltoppen, in: Binnenstad 157 (april 1996), p. 22-24, en Herplaatsing van geveltoppen bedreigd, in: Binnenstad 175 (maart 1999), p. 27-29). De vorige aflevering in deze serie was: Singel 369, in: Binnenstad 176 (mei 1999), p. 51.
(2) Hans Tulleners, "Interieurs van Amsterdamse Grachtenhuizen VI: Stucwerk in 'Kloof' 56", in: Heemschut, augustus 1998, p. 25.

(Uit: Binnenstad 177, juli 1999)

[Herplaatste geveltoppen]