Toverspreuken over het beschermde stadsgezicht I

Openluchtmuseum

Je zou er een woordenlijstje van kunnen samenstellen, van de teksten die in discussies over het beschermde stadsgezicht worden gebruikt om nadenken te voorkomen. We willen in Binnenstad een paar van die toverspreuken wat nader bekijken. De meest gangbare is wel ‘De stad mag toch geen openluchtmuseum worden’. Het beoogde effect van die woorden is dat de pleitbezorger van instandhouding bedremmeld zwijgt. Natuurlijk geen openluchtmuseum, dat is iets héél engs, zoiets kan eenvoudig niet. Op de keper beschouwd is de verwijzing naar het openluchtmuseum pure onzin. Openluchtmusea, zoals in Arnhem of Enkhuizen, zijn interessante instellingen met een grote educatieve waarde om aan generaties die aan alle technische voorzieningen zijn gewend, te laten zien, hoe hun voorouders hebben geleefd en gewerkt, hoe moeizaam, maar ook met een kunstzinnige vormgeving van de dagelijkse dingen die in de plasticwereld verloren is gegaan. Essentieel is dat wat daar getoond wordt, uit zijn oorspronkelijke omgeving is weggeplukt. Huizen en huisraad zijn kijkobjecten geworden, ze worden niet meer gebruikt. De Zaanse Schans heeft een apart accent: de molens functioneren en de herbouwde houten huizen worden ten dele wel bewoond.

Heeft dat iets te maken met een grote oude binnenstad die intensief wordt bewoond? Waar wordt gewerkt, gewinkeld, uitgegaan, vergaderd, onderwijs gegeven? Waar verwaarloosde monumenten na restauratie een nieuwe functie krijgen? Het antwoord is duidelijk: helemaal niets. De toverspreuk “het mag toch geen museum worden” heeft geen andere inhoud dan bangmakerij voor een niet bestaand gevaar. Iemand met een beetje algemene ontwikkeling zou zich moeten schamen om die afgesleten domheid te herhalen.

Geurt Brinkgreve

(Uit: Binnenstad 166/167, nov. 1997.)

Meer lezen:
[Toverspreuken II: Dynamiek]
[Toverspreuken III: Reconstrueren]
[Toverspreuken IV: Eigentijds]
[Toverspreuken V: Historiseren]
[Toverspreuken VI: Bevriezen]
[Toverspreuken VII: Slot]